نقش علوم و فنون قرائات در پاسخگویی به شبهات مستشرقان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت‌علمی جامعه المصطفی العالمیه،

2 دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علوم حدیث جامعه المصطفی العالمیه،

چکیده

علوم و فنون قرائات، مجموعه دانش‌های نظری و عملی ـ مهارتی هستند که به نحوه‌های مختلف ارتباط با مصحف قرآن کریم می‌پردازد. از صدر اسلام تاکنون این مجموعه موردتوجه ویژه دانشمندان اسلامی بوده است. در این میان مستشرقان قرآن‌پژوه نیز در آثار خود به بررسی تاریخ قرآن کریم، نسخه‌پژوهی، قرائات قرآن و مسائل مرتبط با آن توجه ویژه‌ای داشته و شبهاتی را نیز در این عرصه مطرح کرده‌اند. بر همین اساس محقق مقاله حاضر بر آن است، با معرفی علوم و فنون قرائات و نقش آن در پاسخگویی به شبهات مستشرقان به بررسی گونه‌های مداخل مطرح‌شده از سوی مستشرقان درزمینه علوم و فنون قرائات بپردازد. روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی ـ تحلیلی است که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای شکل گرفته است. توجه هم‌زمان مستشرقان به مبانی دانش قرائت در کنار بررسی عرصه‌های مختلف علوم و فنون قرائات مانند تدریس و ترویج قرآن کریم، نسخه‌شناسی، تاریخ قرائت، از مهمترین دستاوردهای مقاله حاضر است. نسخه‌شناسی با همه ابعاد آن اعم از تذهیب، خط، قرائت‌های موجود در نسخه‌ها، تاریخ نسخه‌های قرآن، شیوه نگارش حروف و علائم، بیشترین توجه مستشرقان را در میان علوم و فنون قرائات به خود اختصاص داده است که برای پاسخگویی به شبهات آنان تحصیل علومی مانند علم‌الرسم، علم‌الضبط، قرائات و علوم قرآنی موردنیاز است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Sciences and Techniques of Recitations (Qira’at) in Responding to the Orientalists’ Doubts

نویسندگان [English]

  • Muhammad Amini Tehrani 1
  • Mehdi Rostamnejad 2
1
2
چکیده [English]

The sciences and techniques of recitation are a collection of theoretical and practical scientific skills that deal with different ways of relating to the Quran. Since the beginning of Islam, this collection has been of special interest to Islamic scholars. In the meantime, Orientalists have also paid special attention to the study of the history of the Holy Quran, manuscripts researching, recitations of the Quran and related issues, and have also raised doubts in this regard. Accordingly, the researcher of the present article intends to introduce the sciences and techniques of recitations and its role in responding to the doubts of Orientalists to examine the types of interventions proposed by Orientalists in the field of the sciences and techniques of recitation. The research method in this article is descriptive-analytical which has been formed using library resources. Orientalists’ attention to the basics of the science of recitation along with the study of various fields of sciences and techniques of recitation such as teaching and promotion of the Holy Quran, manuscripts researching, history of recitation, is one of the most important achievements of this article. Manuscripts researching with all its dimensions, including tazhib, calligraphy, recitations in manuscripts, history of manuscripts of the Quran, the way of writing letters and symbols, have attracted the most attention of Orientalists among the sciences and techniques of recitation and to answer to their doubts, learning the sciences like the science drawing, the science of discipline, recitations and Quranic sciences are required

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sciences and Techniques of Recitations
  • Science of Drawing
  • Science of Discipline
  • Recitations
  • History of Recitations
  • Tajweed
  • Stop and Beginning
  • Orientalists’ Doubts
  1. بابایی، علی‌اکبر؛ عزیزی کیا، غلامعلی؛ روحانی راد، مجتبی؛ روش‌شناسی تفسیر قرآن، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، سمت، قم، تهران: چاپ دوم، 1385 ش.
  2. الباز، محمد بن عباس،‌ مباحث فی علم القرائات مع بیان اصول روایه حفص، دارالکلمه، قاهره: 1425 ه ق.
  3. بهشتی، محمد، فرهنگ صبا، آرمان، تهران، چاپ دوم، 1371 ش.
  4. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، دارالعلم للملایین، بیروت: 1376 ه.ق.
  5. حنفی، عبد المنعم، المعجم الشامل لمصطلحات الفلسفه، مکتبه مدبولی، قاهره: الطبعه الثانیه، 1420 ق.
  6. حبیبی، رضا، درآمدی بر فلسفه علم، انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی رحمه الله، قم: چاپ سوم، 1392 ش.
  7. راد، علی، تفسیر امامیه در پژوهش‌های خاورشناسان، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1399.
  8. الزرقانی، محمد عبد العظیم،‌ مناهل العرفان فی علوم القرآن، ترجمه: محسن آرمین،‌ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،‌ تهران: 1385 ش.
  9. سرور، ابراهیم حسین، المعجم الشامل للمصطلحات العلمیه و الدینیه، دارالهادی، بیروت: 1429 ق.
  10. ستوده‌نیا، محمدرضا، بررسى تطبیقى میان تجوید و آواشناسى‏، رایزن‏، تهران: 1378 ش.
  11. شاکر، محمد کاظم، قواعد وقف و ابتدا در قرائت قرآن کریم،‌ بوستان کتاب، قم: چاپ پنجم، 1384 ش.
  12. شریفی، علی، جریان شناسی مطالعات قرآنی معاصر، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1399.
  13. صلیبا، جمیل، صانعى دره‌بیدى، منوچهر، فرهنگ فلسفى، انتشارات حکمت‏، تهران: 1366.‏
  14. النیربانى‏، عبد البدیع، الجوانب الصوتیة فی کتب الاحتجاج للقراءات‏، دارالغوثانى، دمشق: 1427 ق.
  15. عتر،‌ نورالدین، علوم القرآن الکریم،‌ مطبعه الصباح، دمشق: چاپ ششم، 1416 ه.ق.
  16. فتح اللهی، ابراهیم، متدلوژی علوم قرآنی، دانشگاه امام صادق، تهران: چاپ دوم، 1398ش.
  17. لیمن، اولیور، دانشنامه قرآن کریم، انتشارات اطلاعات، تهران: 1391.
  18. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، تهران: 1378 ش.
  19. معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، مؤسسة النشر الاسلامى‏، قم: چاپ دوم، 1415 ق.‏
  20. مفلح القضاة، محمد احمد؛ شکرى، احمد خالد، منصور، محمد خالد، مقدمات فی علم القراءات‏، دارعمار، عمان: 1422 / 2001.
  21. مک اولیف، جین دمن، دائرة‌المعارف قرآن، موسسه انتشارات حکمت، تهران: چاپ دوم، 1397.
  22. سایت فارسی بیانات مقام معظم رهبری:.ir