نقد دیدگاه نامه‌انگاری قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشکده علوم قرآنی زابل

2 هیأت علمی دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم

3 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

چکیده

کتاب «نامه­هایی برای محمّد پیامبر[J] پژوهشی بر ریشه­های قرآن»، تحقیقی درباره مصدر قرآن است که توسط امین قضایی نگارش یافته است. وی بر این باور است که آیات و سوره‌های مکی قرآن در اصل، نامه­هایی بوده است که توسط فرقه‌ای یهودی- مسیحی به نام ابیونی برای حضرت محمدJ ارسال می­شده و به همراه این نامه­ها، متن اصلی کتاب­ مقدس به‌عنوان ضمیمه و شرح این نامه­ها در اختیار ایشان قرار می­گرفته است، ولی در زمان جمع قرآن، این نامه­ها به‌عنوان قرآن جمع‌آوری شد. با توجه به اهمیت مسئله وحیانیت و الهی بودن قرآن و اینکه کتاب حاضر به زبان فارسی در محیط مجازی منتشر گردیده است؛ ضرورت دیده شد تا به نقد روش‌شناسانه وی در این جستار پرداخته شود. در پژوهش حاضر با روش تحلیل انتقادی به بررسی منابع و روش «قضایی» در دیدگاه حاضر پرداخته شد. نویسنده در تبیین دیدگاه خود متأثر از آراء خاورشناسان تجدیدنظر‌طلب درباره اعتبار منابع اسلامی چون «ونزبرو» و «لوکزنبرگ» است. نتیجه بررسی روش‌شناسانه کتاب مذکور حاکی از آن است که دیدگاه «قضایی» هیچ یک از ویژگی­های یک نظریه علمی را ندارد و بر حدس و احتمال استوار است و مهم­ترین مشکل نظریه وی خروج از بستر تاریخ و اتکای صرف به تحلیل­های متنی بدون داشتن شرایط لازم است که این امر موجب ارائه تحلیلی تخیّلی و دور از واقع شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critique of Supposing Quran as Letters to Holy Prophet

نویسندگان [English]

  • Morteza Sazjini 1
  • Rahman oshriyeh 2
  • Seyyed Muhammad Naqib 3
1
2 Faculty of the University of Holy Quran Sciences and Education
3
چکیده [English]

The book “Letters to Muhammad the Prophet / Research on the Roots of the Quran” is a research on the source of the Quran written by Amin Qazaei. He believes that the Meccan verses and chapters of the Quran were originally letters sent to the Prophet Muhammad (PBUH) by the Judeo-Christian sect called the Abyssinians, and with these letters, the original text, The Holy Bible was given to him as an appendix and description of these letters, but at the time of compiling the Quran, these letters were compiled as the Quran. Considering the importance of the issue of revelation and divinity of the Quran and the fact that the present book has been published in Persian in a cyberspace; it was necessary to critique his methodology in this article. In the present study, the sources and the Qazaei’s method in the present perspective were examined by the method of critical analysis. In explaining his view, the author is influenced by the views of revisionist orientalists on the validity of Islamic sources such as Wansbrough and Luxenberg. The result of the methodological study of the book indicates that the Qazaei’s view does not have any of the characteristics of a scientific theory and is based on conjecture and probability. The biggest problem of the book is the escaping from base of history and depending on textual analysis without the necessary conditions which has led to an imaginative and far-fetched analysis.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abyssinian sect
  • Amin Qazaei’s methodology
  • Source of Quran
  • Letters to the Prophet Muhammad (PBUH)
  • Supposing Quran as Letters to Holy Prophet
  1. قرآن کریم، ترجمه: آیت‌الله مکارم شیرازی، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى، قم: چاپ دوّم: 1373 ش.
  2. ابن‏جزى، محمد بن احمد، التسهیل لعلوم التنزیل، شرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم، بیروت: 1416 ق.
  3. امینی، نوروز، «نقد نظر ونزبرو مبنی بر تدوبن قرآن در قرن سوم هجری»، مجله قرآن‌پژوهی خاورشناسان، شماره 29، پاییز و زمستان 1399.
  4. بابایی، علی­اکبر، قواعد تفسیر قرآن، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، تهران: 1394 ش.
  5. بغوى، حسین بن مسعود، معالم التنزیل، دار إحیاء التراث العربی، بیروت: 1420 ق.
  6. بقاعى، ابراهیم بن عمر، نظم الدرر فى تناسب الآیات و السور، دار الکتب العلمیة، بیروت: چاپ سوم: 1427 ق.
  7. بلاغى، محمدجواد، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، وجدانى، قم: بی­تا.
  8. ثعلبى، احمد بن محمد، الکشف و البیان، دار إحیاء التراث العربی، بیروت: 1422 ق.
  9. جرجانى، عبدالقاهر بن عبدالرحمن، درج الدرر فى تفسیر القرآن العظیم، دار الفکر، عمان: 1430 ق.
  10. ریپین، آندرو، «تحلیل ادبی قرآن، تفسیر و سیره: نگاهی به روش­شناسی جان ونزبرو»، ترجمه: مرتضی کریمی­نیا، پژوهش­های قرآنی، دوره 6، شماره 23-24، زمستان 1379 ش.
  11. زمخشرى، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل، دار الکتاب العربی، بیروت: 1407 ق.
  12. سیوطى، عبد الرحمن بن ابى بکر، البهجة المرضیة على الفیة ابن‌مالک، اسماعیلیان، قم: چاپ نوزدهم، بی­تا.
  13. ______، الإتقان فی علوم القرآن، دار الکتاب العربی، بیروت: چاپ دوّم: 1421 ق.
  14. شاکر، محمدکاظم و نانسی ساکی، «نقش روایات در تعیین تاریخ تثبیت نهایی متن قرآن»، سراج منیر، سال 5، شماره 15، تابستان 1393 ش.
  15. صادقی، هادی؛ شاکرنژاد، احمد، بفرمائید پژوهش، دارالحدیث، قم: 1379 ش.
  16. صادقى تهرانى، محمد، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، فرهنگ اسلامى، قم: چاپ دوم: 1406 ق.
  17. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت: چاپ دوّم: 1390 ق.
  18. طباطبایی، محمدعلی، «بررسی نظریه تاثیرپذیری قرآن از ابیونیان در اعتقاد به تحریف بایبل»، پژوهش­های ادیانی، سال هفتم، شماره سیزدهم، بهار و تابستان 1398 ش.
  19. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصر خسرو، تهران: چاپ سوّم: 1372 ش.
  20. طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، دار المعرفة، بیروت: 1412 ق.
  21. فقهی زاده، عبدالهادی، آموزش صرف عربی، انتشارات سمت، تهران: 1390 ش.
  22. فقیه، حسین، «دیدگاه اقتباس قرآن از منظر یوسف دره حداد»، معرفت کلامی، سال اول، شماره اول، 1389.
  23. فولادوند، محمدمهدى، ترجمه قرآن، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى، تهران: چاپ سوم: 1418 ق.
  24. قرشى بنابى، على‏اکبر، تفسیر احسن الحدیث، بنیاد بعثت: مرکز چاپ و نشر، تهران: چاپ دوّم: 1375 ش.
  25. قضایی، امین، نامه­هایی برای محمّد پیامبر/پژوهشی بر ریشه­های قرآن، گروه انتشارات آزاد ایران، سوئد: 1394 ش.
  26. مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، انتشارات اسلامی، قم: بی­تا.
  27. ______، مجموعه آثار، صدرا، تهران: 1372 ش.
  28. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الإسلامیة، قم: چاپ دهم: 1371 ش.
  29. موسوی‌مقدم، سید محمد؛ نجارزاده­گان، فاطمه، ارزیابی دیدگاه‌های جان ونزبرو درباره سنت‌های قرآن، «قرآن‌پژوهی خاورشناسان»، شماره 29، پاییز و زمستان 1399.
  30. نفیسی، شادی، تاریخ استشراق و سیر تحول مطالعات قرآنی در غرب، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1398 ش.
  31. واحدى، على بن احمد، اسباب نزول القرآن، دار الکتب العلمیة، بیروت: 1411 ق.
  32. هاشمى، احمد، جواهر البلاغة، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، قم: چاپ پنجم: 1381 ش.
  33. همتی، محمدعلی و محمدکاظم شاکر، گزارش، نقد و بررسی آراء کریستف لوکزنبرگ در کتاب قرائت آرامی- سریانی قرآن، انتشارات اصول الدین، قم: 1395 ش.