نقد پژوهی دیدگاه خاورشناسان درباره قیام عاشورا با تأکید بر دیدگاه مقام معظم رهبری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته قرآن ومستشرقان، مجتمع آموزش عالی قرآن وحدیث، جامعه المصطفی العالمیه،قم، ایران (نویسنده مسئول)

2 استادیار و عضو هیئت علمی گروه تفسیر قرآن، مجتمع آموزش عالی قرآن وحدیث، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

10.22034/jqopv.2024.9109

چکیده

امام حسینj و قیام عاشورا از موضوعاتی است که خاورشناسان غربی توجه خاصی به آن داشته‌اند و تحلیل‌های متفاوتی را نسبت به آن ارائه داده‌اند. هدف از مطالعه و بررسی آرای خاورشناسان در باب قیام عاشورا امام حسینj این است که به اهداف و انگیزه‌های آنان پی پرده و نسبت به آنها شناخت کافی جهت پاسخ به شبهات احتمالی حاصل کنیم. این مقاله تلاش دارد با روش توصیفی ـ تحلیلی به دیدگاه برخی از خاورشناسان دربارۀ واقعه عاشورا بپردازد. با بررسی مطالعات خاورشناسان متوجه می‌شویم که نگاه برون‌دینی، پیش‌داوری و میزان دسترسی مستشرقان به منابع معتبر اسلامی در تحلیل‌ها و بررسی آنها در این حوزه تأثیر گذاشته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نتایج حاصل از مطالعات مستشرقان و اسلام‌شناسان در برخی از موارد با آنچه واقعیت امر وجود دارد، متفاوت است. در بررسی دیدگاه این خاورشناسان به دلایل از قبیل: بی‌توجهی به بُعد قرآنی قیام امام حسینj، تحلیل سطحی و نادرستی در تفسیر منابع، بی‌توجهی به بُعد معنوی قیام عاشورا، ناآشنایی با منابع اسلامی و شیعی باعث شده است که آنها نتوانند تصویر درستی از امام حسینj و عاشورا را در مذهب تشیع معرفی کنند. آیت‌الله خامنه‌ای در بیانات مختلف خود قیام عاشورا را نمادی از مبارزه با ستم و استبداد می‌داند و این قیام نقطه عطفی در تاریخ اسلام و الگویی برای ایستادگی در برابر ستم و نابرابری است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Review of Orientalists’ Views on the Uprising of Ashura Emphasizing the Perspectives of the Supreme Leader (May Allah Prolong His Life)

نویسندگان [English]

  • masood shamabady 1
  • Mohammad Javad Dashti 2
1 PhD Candidate of Quran and Orientalists Studies, Quran and Hadith Higher Education Complex, Al-Mustafa International University, Qom, Iran (Corresponding Author):
2 Assistant Professor and Faculty Member of the Quran Tafsir Department, Quran and Hadith Higher Education Complex, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

The uprising of Imam Hossein (AS) and the events of Ashura are topics that Western Orientalists have paid particular attention to, providing various analyses. The purpose of studying and examining the views of Orientalists on the events of Ashura and Imam Hossein (AS) is to understand their motives and perspectives sufficiently to respond to possible doubts. This article attempts to discuss the perspectives of some Orientalists on the Ashura incident using a descriptive-analytical method. Upon reviewing Orientalist studies, it becomes apparent that their external viewpoint, prejudice, and their level of access to reliable Islamic sources have influenced their analyses and examinations in this field. Research findings indicate that the results of Orientalists’ and Islamic scholars’ studies differ in some cases from the reality of the matter. Examining the viewpoints of these Orientalists reveals reasons such as negligence of the Quranic aspect of Imam Hossein’s uprising, superficial and incorrect analysis of resources in interpretation, disregard for the spiritual aspect of Ashura, and unfamiliarity with Islamic and Shiite sources, leading to their inability to present an accurate depiction of Imam Hossein (AS) and Ashura in the Shiite religion. Ayatollah Khamenei considers the Ashura uprising a symbol of fighting against oppression and tyranny, marking a turning point in Islamic history and serving as a model for standing against injustice and inequality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Hossein (AS)
  • Ashura Uprising
  • Orientalists
  • Ayatollah Khamenei. critical research
  1. قرآن کریم، ترجمه: محمدعلی رضایی اصفهانی و جمعی از اساتید جامعة المصطفی، انتشارات المصطفی، قم: چاپ دوم، 1388.
  2. ابن‌اثیر، مبارک بن محمد، الکامل فی التاریخ، دارالفکر، بیروت: 1398 ق.
  3. ابن‌شهرآشوب مازندارنی، محمد، مناقب آل‌ابی‌طالبb، انتشارات علامه، قم: 1379 ق.
  4. ابی‌مخنف، مقتل الحسین ابی‌مخنف، تصحیح و ترجمه، حجت‌الله جودکی، انتشارات خیمه، قم: 1393.
  5. اسفندیاری، محمد، عاشوراشناسی پژوهشی دربارۀ هدف امام حسینj، نی، تهران: 1387.
  6. امین، محسن؛ امین، حسن، أعیان الشیعة، دار التعارف للمطبوعات، بیروت: ۱۴۰۳ق.
  7. بایرناس، جان، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی‌اصغر حکمت، علمی و فرهنگی، تهران: 1380 ش.
  8. بحرانی‌اصفهانی، عوالم العلوم و المعارف، با تحقیق موحد ابطحی، مؤسسه امام مهدیf، قم: 1413 ق.
  9. براون، ادوارد گرانویل، یک سال در میان ایرانیان، ترجمه مانی صالحی علامه، اختران، چاپ چهارم، تهران: ۱۳۸۷.
  • بروکلمان، کارل، تاریخ ملل‌ و دول اسلامی، ترجمه: هادی جزایری، نشر کتاب، تهران: 1346ش.
  • بنجامین، ساموئل گرین ویلر، ایران و ایرانیان «عصر ناصرالدین شاه»، حسین کردبچه، ‌تهران: 1363.
  • بورلو، ژوزف، تمدن اسلامی، ترجمه: اسدالله علوی، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامى، مشهد: ۱۳۸۶.
  • بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از موکب‌داران عراقی، 27/06/1398.
  • ‌‌بیانات مقام معظم رهبری در دیدار روحانیان و مبلغان در آستانۀ ماه محرم‌، ۱۳۸۴/۱۱/۰۵.
  • بیانات مقام معظم رهبری در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه امام‌حسینj، 21/7/1398.
  • پطروشفسکی، ایلیا باولوویج، الاسلام فی إیران، منذ الهجره حتی نهایة القرن التاسع الهجری، ترجمه: السباعی محمد السباعی، القاهره : منتدی سور الأزبکیه ، 2005 م.
  • تقی‌زاده‌داوری، محمود،‌ تصویر امامان شیعه در دایرةالمعارف اسلام، موسسه شیعه‌شناسی، قم: 1393ش.
  • جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، نشر انصاریان، قم: 1384.
  • جمعی از ایران شناسان اروپا، تاریخ تمدن ایران، ترجمه: جواد محیی، گوتنبرگ، تهران، 1381ش.
  • جمعی از خاورشناسان، تمدن ایرانی، مترجم: عیسی بهنام، نشر کتاب، طهران: 1347.
  • چلکوفسکی، پیتر، تعزیه هنر بومی پیشرو ایران، داوود حاتمی، علمی فرهنگی، تهران: 1367.
  • حسینی، غلام‌احیا، شیعه‌پژوهی و شیعه‌پژوهان انگلیسی زبان، ‌شیعه‌شناسی، قم: 1387.
  • حسینی‌طباطبائی، مصطفی، نقد آثار خاورشناسان، چاپخش، تهران: ۱۳۷۵.
  • حکیم، محمدباقر؛ فسنقری حجت‌الله؛ قزلسفلو، ام‌‌البنین، بررسی و تحلیل قیام امام حسینj، سازمان تبلیغات اسلامی. شرکت چاپ و نشر بین الملل، تهران :۱۳۹۳ش.
  • خامنه‌ای، علی، انسان 250 ساله، مرکز صهبا، تهران: ‌1394.
  • داودی، سعید؛ رستم‌نژاد، مهدی، «عاشورا، ریشه‏‌ها، انگیزه‌‏ها، رویدادها، پیامدها»، انتشارات امام على بن ابى‌طالبj، قم: 1388 هـ.ش‏.
  • دفتری، فرهاد؛ قصیر، سیف‌الدین، تاریخ الإسلام الشیعی، دار الساقی، بیروت: ۲۰۱۷م.
  • دونالدسون، دوایت، مذهب شیعه تاریخ اسلام در ایران و عراق، عباس احمدوند، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم: 1395.
  • راوندی، قطب الدین، 1409 ق، الخرائج و الجرائح، قطب الدین راوندی، مؤسسة امام مهدیf، قم، چاپ اول، ، ج‏2، ح 63.
  • ریشار، یان؛ جمالی، حافظ، الإسلام الشیعی (عقائد و إیدیولوجیات)، انتشارات دار عطیة، بیروت: ۱۹۹۶م.
  • سایکس، سرپرسی، تاریخ ایران، ترجمه سید محمد تقی فخرداعی گیلانی، چاپخانه علمی، تهران: ۱۳۶۸.
  • سعید، ادوارد، شرق‌شناسی شرقی که آفریده غرب است، ترجمه: اصغر عسکری خانقاه - حامد فولادوند، موسسه مطبوعاتی عطایی، تهران: ۱۳۶۱.
  • سید بن طاووس، ‌اللهوف علی قتلی الطفوف، (علی بن موسی)، انتشارات جهان، تهران: 1348.
  • شریفی، محمود، موسوعة کلمات الامام الحسینj، معهد تحقیقات باقر العلومj، دار المعروف، قم: 1415 ق.
  • شیخ‌الاسلامی، سیدمحسن؛ رفیعی، امیرتیمور؛ قریشی‌کربن، سیدحسن، «بررسی سیاسی نهضت عاشورا از دیدگاه مستشرقین آلمان و انگلیس»،مطالعات تاریخی جهان اسلام، دوره 8، شماره 16، پاییز و زمستان 1399.
  • طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، نشر دارالمعارف، قاهره: 1976م.
  • قرشی، باقرشریف؛ محفوظی‌موسوی، حسین، زندگانی حضرت امام حسین بن علیj (بررسی و تحلیل)، بنیاد معارف اسلامی، قم:۱۳۸۰ش.
  • لاپیدوس، ایرا ماروین، تاریخ جوامع اسلامی از آغاز تا قرن هجدهم، ترجمه: محمود رمضان‌زاده ، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، مشهد :1376.
  • لالانی، ارزینا، نخستین اندیشه‌های شیعی، ترجمه: فریدون بدره‌ای، فرزان، تهران: 1381.
  • مادلونگ، ویلفرد، جانشینی حضرت محمدk پژوهشی پیرامون خلافت نخستین، احمد نمایی و جمعی از مترجمان، آستان قدس رضوی، مشهد: 1377.
  • مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، بیروت: چاپ دوم، 1403.
  • مسعودی، علی بن حسین؛ داغر، یوسف اسعد، مروج الذهب و معادن الجوهر، مؤسسة دار الهجرة، قم: ۱۴۰۹.
  • مطهّری، مرتضی، حماسه حسینی، انتشارات صدرا، تهران: چاپ چهل‌ویکم، 1386.
  • مظلومی، رجبعلی، رهبر آزادگان، واحد تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت، تهران: چاپ چهارم، ۱۳۶۲.
  • مفید، محمدبن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، مؤسسه آل‌البیت، قم: 1413.
  • مکارم‌شیرازی، ناصر؛ علیان‌نژادی، ابوالقاسم، اهداف قیام حسینی، امام علی بن ابی‌طالبj، قم: 1385ش.
  • موسوی‌زوارق، داود، واقعۀ عاشورا از دیدگاه مستشرقان، مصباح الهدی، تهران: چاپ دوم، ۱۳۹۲.
  • نجمی، محمدصادق، سخنان حسین‌بن‌علیc از مدینه تا کربلا، بوستان کتاب، قم: چاپ سیزدهم، 1388 ش.
  • ولهاوزن، یولیوس، تاریخ سیاسی صدر اسلام، محمودرضا افتخارزاده، دفتر نشر معارف اسلامی، تهران: 1375.
  • هالیستر، جان نورمن، تاریخ تشیع در هند، ترجمه: آذرمیدخت مشایخ فریدونی، نشر مرکز دانشگاهی، تهران: 1373.
  1. Ayoub, Mahmood, Asura, Encyclopaedia Of Iranica, Volume 2, New York, 2008.
  2. Howard، K.A, Husain Ibn Ali,The Encyclopaedia Of Religion, Volume5,United States of America, 1986.
  3. Madelung, Wilferd, Husayn Ibn Ali Ibn Abi Talib، Encyclopaedia Of Iranica, volum12, NewYork, 2018.
  4. Netton, Ian Richard, Husain Ibn Ali, Encyclopaedia Of Islamic Civilisation And Religion, New York, 2010.
دوره 18، شماره 35 - شماره پیاپی 35
دوفصلنامه علمی قرآن‌پژوهی خاورشناسان (به شماره ثبت 5086/ 124 در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)
اسفند 1402
صفحه 305-336
  • تاریخ دریافت: 21 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 27 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 27 مهر 1402