ارزیابی مقالۀ «آغاز تفسیر قرآن» کلود ژیلیو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران،قم، ایران (نویسنده مسئول)

2 کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

10.22034/jqopv.2024.9108

چکیده

کلود ژیلیو استاد دانشگاه پروونس و ویراستار ارشد دایرة‌المعارف قرآن لیدن است. وی درزمینۀ ‌‌تاریخ تفسیر صاحب تألیفات بسیار است. نوشتار حاضر به ارزیابی آراء کلود ژیلیو در مقاله «آغاز تفسیر قرآن» می‌‌پردازد. در مقالۀ ‌‌مذکور نویسنده مباحث مرتبط با دورۀ ‌‌شکل‌‌گیری تفسیر قرآن و مرحلۀ ‌‌علمی‌شدن آن را واکاوی کرده است. از نظر او، تاریخ و ادبیات موجب وثاقت و اعتبار علمی دانش تفسیر شده است. وی در این راستا به موضوعاتی مانند آغاز تفسیر از دیدگاه مسلمانان و خاورشناسان، ممنوعیت تفسیر و جایگاه ابن‌عباس و مفسران صدر اسلام از دیدگاه خاورشناسان می‌‌پردازد. در این پژوهش سعی شده است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی به ارزیابی محتوایی، روشی و منبعی مقالۀ ‌‌مذکور پرداخته شود. این پژوهش نشان می‌‌دهد که نویسنده بر اثر دخالت‌دادن پیش‌فرض‌‌ها، اشکالات روشی و منبع‌‌بسندگی به آثار دیگر خاورشناسان، دچار خطاهای راهبردی شده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Evaluation of Claude Gilliot’s Article “The Beginning of Quranic Exegesis”

نویسندگان [English]

  • seyyed mohammad musavi moqaddam 1
  • Zahra Qasemi Zarandi 2
1 Associate Professor at the Departments of Farabi Campus, University of Tehran, Qom, Iran (Corresponding Author)
2 M. A. in Qur'an and Hadith Sciences, College of Farabi, University of Tehran
چکیده [English]

Claude Gilliot, a professor at the University of Provence and senior editor of the Encyclopedia of the Quran, Leiden, is well-versed in the field of the history of exegesis and has authored numerous works. This present article evaluates Claude Gilliot’s perspectives in his article “The Beginning of Quranic Exegesis.” In this particular article, the author explores matters related to the period of the formation of Quranic exegesis and its scholarly phase. According to him, history and literature contribute to the solidity and scientific credibility of the interpreted knowledge. He delves into topics such as the commencement of exegesis from the perspectives of Muslims and Orientalists, the prohibition of interpretation, and the position of Ibn Abbas and the leading Islamic exegetes from the standpoint of Orientalists. This research attempts to analyze the content, methodology, and sources of the aforementioned article using a descriptive-analytical approach. This study demonstrates that due to intervening presuppositions, methodological flaws, and the reliability of sources, the author has encountered strategic errors in his works compared to other Orientalists.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • : History of Exegesis
  • Claude Gilliot
  • The Beginning of Quranic Exegesis
  • Historiography
  • Literary Sciences
  1. ابن‌ابی‌‌الحدید، عبدالحمید بن هبه‌‌الله، شرح نهج البلاغه، مکتبة آیة‌الله‌العظمی المرعشی النجفیe، بی‌‌جا: بی‌‌تا.
  2. احمدی‌میانجی، علی، مکاتیب الرسولk، دارالحدیث، قم: 1419 ق.
  3. الامیرکانی، جیمز انس، نظام التعلیم فی علم اللاهوت القویم، مطبعة الامیرکان، بیروت: 1890 م.
  4. امین، محسن، أعیان الشیعة، مطبعة ابن‌زیدون، دمشق: 1354 ق.
  5. پاکتچی، احمد، مجموعه درس‌‌گفتارهایی دربارۀ ‌‌تاریخ تفسیر قرآن کریم، انتشارات دانشگاه امام صادقj، تهران: 1392 ش.
  6. حاکم‌نیشابوری، ابوعبدالله، المستدرک علی الصحیحین، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1411 ق.
  7. باغستانی، اسماعیل، دانشنامه جهان اسلام: سفیان ثوری، بنیاد دائره المعارف اسلامی، تهران: بی‌‌تا.
  8. ذهبی، شمس‌‌الدین، تذکرۀ الحفاظ، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1998 م.
  9. ربیعی، مسعود، «آستانه ابن‌عباس و مقام بلند وى در تفسیر»، پژوهش‌‌های قرآنی، شماره 44، 192-201، 1384.
  10. راد، علی، «حدیث‌‌پژوهی در نگاشته‌‌های مستشرقان»، علوم حدیث، شماره 58، 204-240، 1389.
  • ربانی، محمدحسن، بن‌‌مایه‌‌های قرآنی ادب عرب «قرآن و مدرسه‌‌های نحو» و «تاریخ ادبیات عرب»، انتشارات نورمعارف، مشهد: 1394.
  • رحیمی، سعید؛ میرزایی، مژگان، «تاسیس نقط الاعراب توسط شیعه و نقش آن در صحت قرائت»، مطالعات قرائت قرآن، شماره 9، 11-31، 1396.
  • زرکشی، البرهان فی علوم القرآن، دار احیاء الکتب العربیه عیسی البابی الحلبی و شرکائه، بیروت: 1957.
  • طباطبایی، سید محمدحسین، قرآن در اسلام، بوستان کتاب، قم: 1388.
  • سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر، البهجة المرضیة علی ألفیة ابن‌مالک، محقق: حسینی دشتی، مصطفی، اسماعیلیان، قم: 1430.
  • سعید، ادوارد دبلیو، شرق‌‌شناسی، مترجم: گواهی، عبدالرحیم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران: 1395.
  • طبری، ابن‌جریر، تاریخ الطبری، بریل، لیدن: 1879.
  • کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، مشهد: 1409.
  • صدر، حسن، تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام، اعلمی، بی‌‌جا: 1375.
  • عسکری، سیدمرتضی، «بررسی تطبیقی حدیث شیعه و اهل سنت»، مجله علوم حدیث، شماره 12، 2-25، 1378.
  • فراهیدی، عبدالرحمن خلیل بن احمد،، العین، انتشارات هجرت، قم: 1409.
  • فیومی، احمدبن حمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، مؤسسه دار الهجره، قم: 1414.
  • مفید، محمد بن محمد، الاختصاص، محقق/ مصحح: غفارى، على اکبر و محرمى زرندى، محمود، الموتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید، قم‌: 1413.
  • معارف، مجید، و خلیلی آشتیانی، سمیه، «بررسی دیدگاه کلود ژیلیو درباره تعلیم دهندگان پیامبرk»، دوفصلنامه علمی قرآن پژوهی خاورشناسان، شماره 19، 31-45، 1394.
  • معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، التمهید، قم: 1395.
  • محمدی‌‌‌ری‌‌شهری، محمد، دانش‌‌نامه احادیث پزشکی، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر، قم: 1385.
  • موسوی‌مقدم، محمد، «شاگردان قرآن‌پژوه امام صادقj»، بینات، شماره 76، 195-210: 1391.
  • مهدوی‌راد، محمدعلی، «تدوین حدیث 3؛ صحابیان و کتابت حدیث»، مجله علوم حدیث، شماره 3، 10-40، 1376.
  • نیل‌‌ساز، نصرت، خاورشناسان و ابن‌عباس: تحلیل انتقادی دیدگاه‌‌های خاورشناسان درباره آثار تفسیری منسوب به ابن‌عباس، علمی و فرهنگی، تهران: 1393.
  • نیل‌ساز، نصرت؛ غروی‌نائینی، نهله؛ زرین‌کلاه، الهام، «تفسیر مجاهد، بررسی اصالت، سند، متن و بیان مبانی آن». مجله کتاب قیم. شماره 9. 89-116، 1392.
  • یاقوت حموی، معجم الادباء، تحقیق: احسان عباس، دار الغرب الإسلامی، بیروت: 1993.
  1. Gilliot, Claude, "Beginnings of the Qur’anic Exegesis", in the Book The Qur'an: Formative Interpretation, London: Routledge, 1999.

Gilliot, Claude, "Exegesis of the Qurʾān: Classical and Medieval", in the Book Encyclopaedia of the Quran, ed. McAuliffe, Jane Dammen, Leiden-Boston: Bill, 2002. 

دوره 18، شماره 35 - شماره پیاپی 35
دوفصلنامه علمی قرآن‌پژوهی خاورشناسان (به شماره ثبت 5086/ 124 در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)
اسفند 1402
صفحه 281-304
  • تاریخ دریافت: 16 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 20 اردیبهشت 1402
  • تاریخ پذیرش: 21 مرداد 1402