بررسی و نقد برابر نمود مضارع منفی به «لم» و «لما» در ترجمه روسی قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان روسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه گیلان

2 دانشیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

3 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

ترجمه قرآن از نخستین عرصه‌های فعالیت مستشرقان است. مستشرقان روسی نیز خیلی زود و از حدود سیصد سال پیش به این عرصه روی آورده‌اند. کارنامه اسلام پژوهان روسی در عرصه ترجمه از جنبه‌های گوناگون قابل‌بررسی است. یکی از زمینه‌های قابل بررسی، میزان کامیابی مترجمان در زمینه انتقال درست عناصر دستوری است. نمود از ویژگی‌های زمان فعل و بیانگر چگونگی وقوع آن در یکی از زمان‌های سه‌گانه است. یکی از ابزار‌های بیان نمود در زبان عربی «لم» و «لما» است. این دو حرف با قرارگرفتن بر سر فعل مضارع معنای آن را به فعل ماضی منفی تغییر می‌دهند و با توجه به بافت جمله کاربرد‌های معنایی گوناگونی مانند تداوم و ثبوت، حدوث و اتمام را در بر می‌گیرد. نوشتار حاضر که به روش توصیفی - تحلیلی فراهم شده است در تلاش است تا چهار ترجمه روسی قرآن ترجمه «عثمانف»، «کولیف»، «پراخووا»، «کراچکوفسکی» را از این منظر به بحث بنشیند. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد ترجمه‌های مذکور، در بیان نمود برآمده از «لم» و «لما» دارای کاستی و فاقد دقت لازم است. ازاین‌رو در پایان هر آیه، ترجمه پیشنهادی نیز ارائه شده است. نتیجه این پژوهش در حوزه مطالعات استشراق کاربرد دارد، همچنان که در زمینه ترجمه قرآن به زبان روسی نیز سودمند است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Investigating the Equivalents of ‘Lam’ and ‘Lamma’ in Russian Translation of the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Leila khanjani 1
  • Mohsen Nouraei 2
  • Mojtaba Aghajani 3
1 Assistant Professor, Department of Russian Language, Guilan University, Rasht, Iran:
2 Associate Professor, Faculty of Theology and Islamic Studies, Mazandaran University, Babolsar, Iran
3 Doctoral student of Quran and Hadith Sciences, Mazandaran University, Babolsar, Iran
چکیده [English]

Russian Islamologists have long paid attention to the translation of the Holy Quran, and the translation of the Holy Quran into Russian is for three hundred years ago. In the translations of the Holy Quran, the transmission of various grammatical-semantic elements is of great importance. One of these elements is the aspect of the verb. Aspect refers to one of the characteristics of the verb tense that shows how it occurs in one of the three tenses and it is necessary to pay attention to it in translation. One of the means of expression of the aspect in Arabic is ‘lam’ and ‘lamma’ which comes from the present tense verb and changes its meaning to the negative past tense. Depending on the context of the sentence, it includes various semantic applications such as continuity and stability, occurrence and completion, and so on. In this article, the reflection of ‘lam’ and ‘lamma’ in four Russian translations of the Holy Quran by Nouri Osmanov, Elmir Kuliev, Valeria Porokhova, and Ignaty Krachkovsky has been studied with a descriptive-analytical method. All of the above translations have shortcomings in the expression derived from ‘lam’ and ‘lamma’. Therefore, at the end of each verse, a suggested translation is provided

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Russian Translation
  • Aspect
  • Negative Present Tense
  • ‘Lam’ and ‘Lamma’

مراجع

  1. قرآن کریم، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ترجمه گروهی قرآن کریم، قم: دار الذکر، 1384ش.
  2. ابن‌هشام، عبدالله بن یوسف، مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، دمشق: دار الفکر، 1985.
  3. ابن‌هشام، عبدالله بن یوسف، ‏شرح شذور الذهب فی معرفة کلام العرب‏، تهران: دار الکوخ، 1384‏.
  4. ابوالحسنی، چیمه زهرا، «انواع نمود واژگانی در افعال فارسی»، ادب فارسی، دوره 1، شماره 6، 1390.
  5. انوری، حسن و حسن احمدی گیوی دستور زبان فارسی 2، تهران: فاطمی، 1385.
  6. آیتی، عبدالمحمد، ترجمه قرآن، تهران: انتشارات سروش، 1374.
  7. ابن‌حموش، مکی، ‏مشکل اعراب القرآن‏، مصحح: سواس، یاسین محمد، بیروت‏: دار الیمامة، 1423.
  8. ______، ‏الهدایة إلی بلوغ النهایة، شارجه‏: جامعة الشارقه، کلیة الدراسات العلیا و البحث العلمی، 1429.
  9. حسن، عباس‏، النحو الوافی مع ربطه بالأسالیب الرفیعة و الحیاة اللغویة المتجددة، تهران: ناصرخسرو، 1367.
  10. حمداوی، جمیل، «الجهة فی اللغة العربیة»، نشریه دراسات استشراقیة - المرکز الإسلامی للدراسات الاستراتیجیة، دوره 21، 2020.
  11. دسوقی، محمد بن أحمد بن عرفة، حاشیه الدسوقی علی مغنی اللبیب، بیروت: دار و مکتبه الهلال، 2009.
  12. دهلوی، احمد بن عبدالرحیم، ‏ترجمه قرآن (شاه ولی الله دهلوی)، سراوان‏: کتابفروشی نور، بی‌تا.
  13. رازی، ابوالفتوح، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن‏، مصحح: ناصح، محمدمهدی‏، یاحقی، محمدجعفر، مشهد: آستان قدس رضوی، 1408.
  14. رجبی نوشابادی، فرهاد؛ جرفی، محمد؛ مختاری، قاسم؛ سجادی، سید ابوالفضل و شهبازی، محمود، « کاربرد های فعل ماضی در دستور عربی و فارسی با رویکردی به آیات قرآن»، پژوهش‌های ادبی - قرآنی، دوره 7، شماره 27، 1398.
  15. رضی‌الدین استرآبادی، محمد بن حسن، ‏شرح الرضی علی الکافیة، تصحیح و تعلیق: عمر، یوسف حسن‏، تهران: موسسة الصادق للطباعه و النشر، 1384.
  16. زحیلی، وهبه‏، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج‏، دمشق‏: دار الفکر، 1411.
  17. سیبویه، عمر بن عثمان، الکتاب، بی‌جا: اعلمی، بی‌تا.
  18. صادقی‌تهرانی، محمد، ترجمان فرقان: تفسیر مختصر قرآن کریم‏، قم‏: شکرانه، 1388.
  19. صبان، محمد بن علی، ‌حاشیة الصبان علی شرح الأشمونی علی ألفیة ابن مالک، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1430.
  20. طباطبایی، محمدحسین، ‏المیزان فی تفسیر القرآن‏، بیروت‏: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات،1390.
  21. طبرسی، فضل بن حسن، ‏مجمع البیان لعلوم القرآن‏، مصحح: یزدی طباطبایی، فضل‏الله‏، رسولی، هاشم‏، تهران‏: ناصر خسرو، 1372.
  22. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت‏: دار المعرفة، 1412.
  23. فراء، یحیی بن زیاد، معانی القرآن، محقق: نجار، محمد علی‏، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب،1980.
  24. فرشیدور، خسرو، دستور مفصل امروز، تهران: سخن، 1388.
  25. فقهی‌زاده، عبدالهادی، کارگاه روش ترجمه عربی - فارسی؛ فارسی - عربی، تهران: سازمان سمت، 1393.
  26. القواقزه، محمدحسن، الزمن الماضی ف اللغه العربیه، نشریه مجلة مجمع اللغة العربیة الاردنی، دوره83، 1433.
  27. گلفام، ارسلان، اصول دستور زبان، تهران: سمت، 1390.
  28. لازار، ژیلبر، دستور زبان فارسی معاصر، مترجم: بحرینی، مهستی، تهران: هرمس، 1389،
  29. مدنی، علیخان بن احمد، الحدائق الندیة فی شرح الفوائد الصمدیة، محقق و مصحح: سجادی، ابو الفضل‏، قم: ذوی القربی،1394ش.
  30. مشکوةالدینی، مهدی، دستور زبان فارسی بر پایه نظریه گشتاری، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد، 1387.
  31. معروف، یحیی، فن ترجمه: اصول نظری و عملی ترجمه از عربی به فارسی و فارسی به عربی، تهران: سازمان سمت، 1396.
  32. مقاتل بن سلیمان‏، تفسیر مقاتل بن سلیمان‏، محقق: شحاته، عبدالله محمود، بیروت‏، دار إحیاء التراث العربی‏.1423
  33. ناتل‌خانلری، پرویز، دستور زبان فارسی، تهران: توس، 1388.
  34. ناظر الجیش، محمد بن یوسف،‏ شرح التسهیل المسمی تمهید القواعد بشرح تسهیل الفوائد، بی‌جا، دار السلام، بی‌تا.
  35. نحاس، احمد بن محمد، اعراب القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، 1421.
  36. نسفی، عمر بن محمد، تفسیر نسفی‏، مصحح: جوینی، عزیز الله‏، تهران‏: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، انتشارات سروش، 1376.
  37. نغزگوی‌کهن، مهرداد، افعال معین و نمایش نمود در زبان فارسی، دوره 4، شماره 14، 1389.
  38. نوبهار، مهرانگیز، دستور کاربردی زبان فارسی، تهران: رهنما، 1389.
  39. Shopen, Timothey. Language Typology and Syntactic Description. London. Cambridge university press, 1985.
  40. Виноградов В.В. Русский язык (грамматическое учение о слове). -М.: Высшая Школа, 1986.

Захраи С.Х. Сидорова М.Ю. Вид глагола: правила и употребление, Тегеран: САМТ, 2009

قرآن پژوهی خاورشناسان
دوره 17، شماره 33 - شماره پیاپی 33
دوفصلنامه علمی قرآن‌پژوهی خاورشناسان سال هفدهم، شماره 33، پاییز و زمستان 1401ش
اسفند 1401
صفحه 201-226

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری: 11 تیر 1401
  • تاریخ پذیرش: 16 شهریور 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار