تحلیل انتقادی بر مقاله شخصیت پیامبر اکرم (ص) در دائرةالمعارف قرآن لیدن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران

چکیده

شخصیت و زندگی پیامبر خاتم(ص) به‌عنوان آخرین پیامبر که منشأ تحولات سترگی در عالم شده، همواره موردتوجه خاورشناسان بوده است، ولی تصویری که آقای یوری روبین از شخصیت پیامبراکرم(ص) در دائرةالمعارف قرآنی لیدن در بخشی از مقاله محمد(ص) ارائه کرده است در بسیار از موارد با تصویری که مورّخان مسلمان ارائه داده‌اند، تفاوت چشمگیری دارد. از‌این‌رو، این مقاله با کاربست روش توصیفی ـ تحلیلی با رویکرد انتقادی دیدگاه‌های یوری روبین را به بحث گذاشته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که علت بی‌توفیقی یوری رویین در ارائه تصویر درست، علاوه بر بینش دینی، سیاسی و علمی، به شیوه مطالعات او در مسائل تاریخ اسلام باز می‌گردد. به نظر می‌رسد نویسنده مقاله «محمد» در دائرة‌المعارف، به دلیل نداشتن روشی مناسب در بررسی و تحلیل حوادث و جریان‌های عصر رسول گرامی چندان موفق نبوده است. در این نوشتار، مهم‌ترین ضعف‌های مقاله فوق مانند پیش‌فرض‌های نادرست از اسلام و شخصیت پیامبر اسلام(ص)، مراجعه‌نکردن به منابع شیعه، اعتماد بیش از حد به تألیفات مستشرقان، اکتفانمودن به نظریه علمای اهل سنت و عدم مراجعه به منابع شیعه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of the Article on the Personality of the Holy Prophet (P) in the Leiden Quran Encyclopedia

نویسنده [English]

  • Abbas Elahi
Faculty Member, Department of Quran Interpretation and Sciences, Higher Complex of Quran and Hadith, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

The personality and life of the last prophet (P) as the last prophet of God who became the source of great changes in the world, has always been the focus of orientalists, but Mr. Uri Rubin’s picture of the character of the Holy Prophet (P) in Leiden Quranic Encyclopaedia in part of the article on Mohammad (P) in many cases is significantly different from the picture presented by Muslim historians. Therefore, this article has discussed Uri Rubin’s views using the descriptive-analytical method with a critical approach. The findings of the research indicate that the reason for Uri Rubin’s lack of success in presenting the correct image, in addition to his religious, political and scientific insight, is due to his method of studying the issues of Islamic history. It seems that the author of the article “Mohammad” in the encyclopedia was not very successful due to not having a suitable method for analyzing the events and currents of the era of the beloved Prophet. In this article, the most important weaknesses of the above article, such as incorrect assumptions about Islam and the personality of the Prophet of Islam (P), not referring to Shia sources, excessive trust in the writings of Orientalists, relying on the theory of Sunni scholars and not referring to Shia sources are examined and analyzed

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Holy Quran
  • the Personality of the Holy Prophet (P)
  • Orientalists
  • Uri Rubin
  • Leiden Quran Encyclopedia
  1. قرآن مجید، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، دارالقرآن الکریم (‌‌دفتر مطالعات تاریخ ومعارف اسلامى)، قم: 1373.

    1. آلوسی، ابوالفضل شهاب‌الدین سید محمود، روح المعانی، نشر داراحیاء التراث العربی، بیروت: چاپ چهارم، 1405 ق.
    2. ابن‌حنبل، احمد بن محمد، مسند الإمام أحمد بن حنبل، مؤسسة الرسالة، بیروت: 1416.
    3. ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، نشر دارالکتب اسلامیه بیروت: چ سوم،1420 ق.
    4. ابن‌کثیر الدمشقی، اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، داراحیاء التراث العربی، بیروت: 1413 ق.
    5. ابن‌‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت: چاپ سوم، 1414.
    6. اربلى، على بن عیسى، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، بنی‌هاشمی، تبریز: 1381ق.
    7. ابولفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی‌تفسیرالقرآن، تحقیق محمد جعفر یاحقی و محمد مهدی ناصح، آستان قدس رضوی، مشهد: 1408ق.
    8. بخارى، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، جمهوریة مصر العربیة، وزارة الاوقاف، المجلس الاعلى للشئون الاسلامیة، لجنة إحیاء کتب السنة، قاهره: چاپ دوم، 1410ق.
    9. پیشوایی، مهدی، تاریخ اسلام از جاهلیت تا رحلت پیامبر اسلام، دفتر نشر معارف، قم: چاپ شانزدهم، 1390.
    10. ترمذى، محمد بن عیسى، الجامع الصحیح (‌‌سنن الترمذی)، دار الحدیث، قاهره: 1419.
    11. جلالیان، حبیب‌الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، اسوه، تهران: چاپ ششم، 1378.
    12. حجتی، محمدباقر، پژوهشی ‌در‌ تاریخ قرآن ‌کریم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی تهران: 1368.
    13. حرّعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، مؤسسه آل البیت، قم: 1409.
    14. راغب‌اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، المکتبه الرضویه، تهران: 1374.
    15. رضایی‌اصفهانی، محمدعلی، «بررسی دائرةالمعارف قرآن لیدن»، مجله قرآن و مستشرقان، شماره اول، زمستان 1385.
    16. رضایی‌هفتادر، حسن؛ همتیان، مهدی، «نقد دیدگاه یوری روبین درباره نام‌ها و القاب پیامبرa»، دوفصلنامه علمی قرآن‌پژوه خاورشناسان، سال چهاردهم، شماره 26، بهار و تابستان 1398.
    17. زمانی، محمدحسن، آشنایی با استشراق و اسلام‌شناسی غربیان، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، قم: چاپ دوم، 1394.
    18. زمانی، محمدحسن، مستشرقان و قرآن، مؤسسه بستان کتاب، قم: چاپ هفتم، 1398ش.
    19. سبحانی‌یامچی، محمد؛ داوری‌چلقایی، احد؛ محرمی، فاطمه، «نقدی بر دیدگاه یوری روبین درباره تفسیر کلمات «مزمل» و «مدثر» مقاله «رسول جامه به خود پیچیده»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، سال 52، بهار و تابستان 1398.
    20. سبحانی‌تبریزی، جعفر، فروغ ابدیت، دفتر تبلیغات، قم: 1385.
    21. سعیدی‌مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی (‌‌راهنماشناسی- معادشناسی)، کتاب طه، قم: 1379.
    22. سیوطی، جلال‌الدین، الإتقان فی علوم القرآن، دارالفکر، بیروت: 1416.
    23. سیوطی، الدر المنثور فی تفسیربالمأثور، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم: 1404ق.
    24. شریف رضی، محمد بن حسین، نهج‌البلاغه، تصحیح: صبحی صالح، دارالهجره، قم: 1414.
    25. شهیدی‌، جعفر، تاریخ تحلیلی اسلام از آغاز تا نیمه نخست سده چهارم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی مرکز نشر دانشگاهی، 1383.
    26. صدوق، محمد بن علی، الخصال، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، قم: 1403ق.
    27. طباطبایی، محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم: چاپ پنجم، 1374.
    28. طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، مجمع ‌البیان فی تفسیر القرآن، المکتبه الاسلامیه، تهران: چاپ پنجم، 1395ق.
    29. طوسی، تهذیب الاحکام، دارالکتب الاسلامیه، تهران: 1365ش.
    30. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن (‌‌تفسیر الطبری)، دار المعرفة، بیروت: 1412ق.
    31. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، نشر مرتضوی، تهران: چاپ سوم، ۱۳۷۵ ش،.
    32. عبدالمحمدی، حسین، مستشرقان و پیامبر اعظمa، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، قم: چاپ دوم،1392.
    33. فیض‌کاشانى، محمد بن شاه مرتضى‏، تفسیر الصافی، مقدمه و تصحیح: حسین اعلمى، مکتبة الصدر، تهران: چاپ دوم، 1415ق.
    34. فیومی‌، احمد بن محمد، المصباح المنیر، دارالهجره، قم: چاپ دوم، ۱414ق.
    35. قرائتی، محسن، تفسیر نور، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، تهران: 1388.
    36. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ناصر خسرو،تهران: 1364ش.
    37. کریمی‌نیا، مرتضی، «سیره‌نگاری پیامبر اسلام در غرب»، آینه پژوهش (‌‌دوماه نامه)، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، شماره 68، خرداد و تیر 1380.
    38. مالک بن انس، موطأ الإمام مالک، مؤسسه زاید بن سلطان آل نهیان للأعمال الخیریة و الإنسانیة، ابوظبى: 1425ق.
    39. مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى، بحارالأنوار، دار احیاء التراث العربی، بیروت: چاپ دوم، 1403ق.
    40. محققیان، رضا، «غنیمت»، دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سیدسلمان صفوی، سلمان‌زاده، قم: ۱۳۹۶ش.
    41. مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، دار الحدیث، قاهره: 1412 ه.ق
    42. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران: ۱۳۶8 ش.
    43. مطهری، مرتضی، سیری در سیره نبوی، صدرا، تهران: چاپ نوزدهم، 1377.
    44. معارف، مجید، تاریخ عمومی حدیث با رویکرد تحلیلی، کویر، تهران: 1388.
    45. معارف، مجید؛ اعتصامی، سمیه‌سادات، «بررسی مقالة محمّد»، مجله قرآن‌پژوه خاورشناسان، دوره 5، شماره 9، پاییز و زمستان 1389.
    46. مفید، محمد بن محمد نعمان، تصحیح الاعتقاد، کنگره جهانی شیخ مفید، قم: 1413ق.
    47. معرفت، محمدهادى، التمهید فى علوم القرآن، مؤسسه النشر الاسلامى، قم: 1417 ق
    48. معرفت، محمدهادى، شبهات و ردود، مؤسسه التمهید، قم: 1423.
    49. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران: چاپ دهم، 1371.
    50. Jane Dammen McAuliffe (‌‌The Editor), Encyclopaedia of the Qur’an, Leiden

    . Brill, first edition,2001,p46

    سایت‌ها

    1. بیانات مقام معظّم رهبری در دیدار اقشار مختلف مردم سال 1368. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=
    2. سایت دانشگاه تل آویو در اسرائیل: https://english.m.tau.ac.il/profile/urirubin#anchor_cv
    3. سایت شخصی پورفسور یوری روبین: http://www.urirubin.com/publications

     

دوره 17، شماره 33 - شماره پیاپی 33
دوفصلنامه علمی قرآن‌پژوهی خاورشناسان سال هفدهم، شماره 33، پاییز و زمستان 1401ش
اسفند 1401
صفحه 83-106
  • تاریخ دریافت: 09 آبان 1401
  • تاریخ بازنگری: 21 اسفند 1401
  • تاریخ پذیرش: 21 اسفند 1401