نقد و بررسی مدخل همسران پیامبر از دایرةالمعارف قرآن لیدنEQ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تفسیر و علوم قرآن جامعه المصطفی العالمیه، دبیر آموزش گروه علمی تفسیر جامعه الزهراء، قم، ایران

2 طلبه سطح چهار جامعه الزهراء، قم ایران

3 دانش‌آموخته سطح سه حوزه، قم، ایران

چکیده

‌مقاله «همسران پیامبر» اثر باربارا فرییر استواسر در جلد پنجم دایرةالمعارف قرآن لیدن منتشر شده است. وی با استناد به منابع اهل سنّت ابتدا به معرفی تعداد و اسامی همسران پیامبر(ص) پرداخته و بعد از بیان آیات مربوط به همسران پیامبر(ص) به چگونگی تصاویر همسران پیامبر در منابع حدیثی و تاریخی قدیم و جدید می‌پردازد. بررسی میزان اعتبار و سنجش این مدخل به دلیل ارتباط با سیره پیامبر اکرم(ص) و اصل عصمت آن حضرت، امری مهم و ضروری است. این پژوهش با شیوه توصیفی ـ تحلیلی و با مطالعه کتابخانه‌ای به بررسی و نقد مدخل همسران پیامبر از دایرةالمعارف قرآن می‌پردازد. نویسنده این مدخل اگرچه به‌صورت کلی مطالب قابل‌توجهی را تبیین و گزارش کرده است؛ امّا به دلیل استناد به منابع اهل سنت دچار کاستی و ضعف‌هایی شده و مطالبی را ذکر کرده است که با آیات قرآن و تاریخ قطعی در خصوص سیره پیامبر(ص) ناسازگاری دارد. از مهم‌ترین اشکالات این مدخل، نسبت‌دادن اموری نادرست و جعلی به پیامبر(ص) در زندگی خانوادگی و پایین آوردن حرمت رسول خدا(ص)، بالا بردن جایگاه برخی همسران آن حضرت و عدم جامعیت آن در منابع مورد استفاده است. این نوشتار درصدد است محورهای قرآنی این مدخل را با استناد به منابع معتبر اسلامی نقد کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Criticism of the Prophet’s Wives Entry from the EQ Leiden Encyclopedia of the Quran

نویسندگان [English]

  • Ali Qanei 1
  • Leila Ebrahimi 2
  • Mehdi Doroshti 3
1 Ph.D. in Quranic Interpretation and Sciences, Al-Mustafa International University, the Education Secretary of the Tafsir Scientific Department of the Al-Zahra Seminary
2 Level 4 Student of Al-Zahra Seminary
3 Level 3 Student of Sifiran Hedayat
چکیده [English]

Jihad is one of the branches of religion that became obligatory in Madinah and the Holy Quran recommended Muslims to it. Orientalists have introduced the book of violence and the religion of Islam as the religion of the sword without paying attention and analyzing the nature, philosophy and works of the Quran. The main problem of the research is that what are the appropriate answers to the doubt of some orientalists (including Revan Firestone, Bernard Lewis, Rizway Pfizer, Theodore Noldeke, etc.) regarding the existence of violence in the context of Jihad in Islam? The method of this research is analytical-descriptive and critical. The research aims to provide appropriate answers to the above question, taking into account the goals of the Islamic religion and Quranic concepts. The important findings of the research are reported as follows. The objectives of Islam are based on peace and tranquility, and numerous verses indicate the call for peace and peaceful coexistence with other religions, as well as divine-wide mercy. Historical examples such as the 13-year presence of Muslims in Mecca, as well as the peace of Hudaybiyah and the conquest of Mecca, are evidence of the claim that war and jihad in the era of the Prophet of Islam (PBUH) had all defensive aspects, and also the effects of time and place in the rulings of jihad prove peace-oriented in the field of Jihad.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jihad and Orientalists
  • Quran and Jihad
  • Suspicion of Violence and Jihad
  • Peace
  1. ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمّد، تفسیر القرآن العظیم (ابن ابى حاتم)، چاپ سوم، مکتبة نزار مصطفى الباز، ریاض: 1419 ق.
  2. ابن‌بابویه، ابوجعفر محمّد بن علی، الأمالی، مرکز الطباعة والنشر فی مؤسسة البعثة، قم: 1417 ق.
  3. ابن‌بابویه، ابوجعفر محمّد بن علی، الخصال، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة، قم: بی‌تا.
  4. ــــــ، عیون أخبار الرضا علیه السّلام، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت: 1404 ق.
  5. ابن‌حجر، احمد بن علی، مقدمة فتح الباری، دار إحیاء التراث العربی، بیروت: 1408 - 1988 م.
  6. ابن‌سعد، محمّد، الطبقات الکبرى، دار صادر، بیروت: بی‌تا.
  7. ابن‌عاشور، محمّدطاهر، تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور، مؤسسة التاریخ العربی‏، بیروت: 1420 ق.
  8. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)، دار الکتب العلمیة، منشورات محمّد علی بیضون‏، بیروت: 1419 ق.
  9. اشکوری، محمّد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، دفتر نشر داد، تهران: 1373 ش.
  10. آلبانی، محمّد ناصر، إرواء الغلیل، المکتب الإسلامی، بیروت: چاپ الثانیة، 1405 - 1985 م.
  11. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، بنیاد بعثت، تهران: 1416 ق.
  12. بخاری، محمّد بن اسماعیل، صحیح البخاری، دارالفکر، بیروت: 1401 ق.
  13. بغوی، حسین بن مسعود، تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل‏، دار احیاء التراث العربی، بیروت: 1420 ق.
  14. بیضاوى، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر البیضاوى)، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت: 1418 ق.
  15. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‏، دار الکتاب العربی‏، بیروت: چاپ سوم، 1407 ق‏.
  16. سمرقندى، نصر بن محمّد، تفسیر السمرقندى المسمى بحر العلوم‏، دارالفکر، بیروت: 1416 ق.
  17. سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، کتابخانه آیة الله مرعشى نجفی، قم: 1404 ق.
  18. شعرانی، ابوالحسن، پژوهش هاى قرآنى علامه شعرانى در تفاسیر مجمع البیان، روح الجنان و منهج الصادقین‏، بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم)، قم: چاپ دوم، 1386 ش.
  19. طباطبایى، محمدحسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمّدباقرموسوى، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: دفتر انتشارات اسلامى‏، قم: چاپ پنجم، 1374 ش.
  20. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصرخسرو، تهران: 1372 ش.
  21. طبری، محمّد بن جریر، تاریخ الطبری، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، اساطیر، تهران: چاپ چهارم، 1368 ش.
  22. ــــــ، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، دار المعرفة، بیروت: 1412 ق.
  23. طنطاوى، محمّد سید، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم‏، نهضة مصر، قاهره: 1997 م‏
  24. عاملى، ابراهیم‏، تفسیر عاملی، کتابفروشی صدوق، تهران: 1360 ش.
  25. علم‌الهدی، علی بن حسین، تنزیه الانبیاء علیهم السّلام، دار الأضواء، بیروت: چاپ دوم، 1409 ق.
  26. فاضل‌هندی، بهاء الدین، کشف اللثام، نشورات مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی، قم: 1405 ق.
  27. فضل‌الله، محمّد حسین، من وحی القرآن، دارالملاک، بیروت: 1419 ق.
  28. فیض‌کاشانی، محمّد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، مکتبه الصدر، تهران: چاپ دوم، 1415 ق.
  29. قرطبى، محمّد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ناصر خسرو، تهران: 1364 ش.
  30. قمى، على بن ابراهیم، تفسیر القمی، دارالکتاب، قم: چاپ چهارم، 1367 ش.
  31. متقی‌هندی، علاء الدین علی بن حسام، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، مؤسسة الرسالة، بیروت: 1409 ق.
  32. مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، دار الکتاب الأسلامی، قم: 1424 ق.
  33. مقاتل بن سلیمان‏، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت: 1423 ق.‏
  34. مک‌اولیف، دایرة‌المعارف قرآن، ترجمه گروهی از مترجمان، انتشارات حکمت، تهران: 1397 ش.
  35. مکارم‌شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، دارالکتاب الاسلامیه، تهران: 1374 ش.
  36. نجفی، محمّد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، دارالکتب الاسلامیه، تهران: چاپ دوم، 1366 ش.
  37. واقدی، محمّد بن عمر، مغازى تاریخ جنگ‌های پیامبرa. محمود مهدوى دامغانى. مرکز نشر دانشگاهى. تهران: چاپ دوم، 1369.
  38. Stowasser, Barbara Freyer, “Wives of the Prophet”, in: Encyclopaedia of the Qurʾān, General Editor: Jane Dammen McAuliffe, Georgetown University, Washington DC. Consulted online on 20 April 2021 http://dx.doi.org/10.1163/1875-3922_q3_EQCOM_00219.
  39. https://www.jstor.org/stable/41940924. journal article: Barbara Regine Freyer Stowasser 1935-2012. Karin Christina Ryding. Review of Middle East Studies

 

دوره 17، شماره 33 - شماره پیاپی 33
دوفصلنامه علمی قرآن‌پژوهی خاورشناسان سال هفدهم، شماره 33، پاییز و زمستان 1401ش
اسفند 1401
صفحه 39-60
  • تاریخ دریافت: 07 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 27 آذر 1400
  • تاریخ پذیرش: 25 اردیبهشت 1401