نقد دیدگاه مارگوت بدران درباره تعدد زوجات

نوع مقاله : علمی ـ ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه شاهد

2 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد علوم قرآن، دانشگاه علوم معارف قرآن تهران

چکیده

پژوهش حاضر آرای مارگوت بدران را در رابطه با تعدد زوجات در اسلام که در مدخل «فمینیسم و قرآنِ» وی در دایرة المعارف قرآن لیدن مطرح شده است، به شیوه تحلیل انتقادی مورد نقد و بررسی قرار داده است و کارکردهای آن را تبیین می‌کند. بدران، ازجمله فمینیست‌های به اصطلاح اسلامی معاصر، بر این باور است که اسلام با طرح «تعدد زوجات»، موجب نابرابری حقوق زن و مرد و لذا اجحاف در حقوق زنان شده است. وی با انتقاد از جایگاه زنان در اسلام، تلاش می‌کند با توجه به رواج تک‌همسری در جوامع غربی، حقوق زن نسبت به مرد را به‌عنوان یک امر ارزشمند نشان دهد. در نقد این نظر، باید گفت که رواج معشوقه‌گرایی و تعدد معشوقه‌های جنسی در غرب مورد نقد جدی است. آنچه امروزه در این جوامع دیده می‌شود، شبیه تعدد زوجات در دوران جاهلیت است که قرآن کریم آن را به چهار زن محدود کرد و در گام بعد جواز آن را مقید به عدم ترس از بی­عدالتی دانسته است. با انجام این امر نه‌تنها جایگاه زن را تنزل نداده؛ بلکه موجب اکرام او شد. تعدد زوجات در اسلام آثاری در پی‌داشته است: کاهش ناهنجاری­های اجتماعی، افزایش زندگی مشترک و همسر و فرزندان مشروع، کاهش زنان بی­سرپرست و کاهش روابط نامشروع و معشوقه‌گرایی ازجمله کارکردهای آن است، که به ایجاد جامعه سالم منجر می‌شود. این امر البته اگر باعث سوءاستفاده و هوس‌رانی مردان شود، موجب پایمال شدن روح و کرامت زنان خواهد شد. بررسی دیدگاه بدران و نقد آن با تکیه بر کارکردهای تعدد زوجات در اسلام اهمیت این موضوع را تبیین کرده و همین امر جنبه نوآوری موضوع را متذکر می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Criticism of Margot Badran’s View on Polygamy

نویسندگان [English]

  • Ali Hasannia 1
  • Afshan Bostakchi 2
1 Assistant Professor, Department of Qur'an and Hadith Sciences, Shahed University, Iran
2 MA of Qur'anic Sciences, University of Qur'anic Sciences and Studies
چکیده [English]

The current research has critically analyzed Margot Badran’s opinions regarding polygamy in Islam, which are presented in her “Feminism and Quran” entry in the Leiden Encyclopedia of Quran, and explains its functions. Badran, among the so-called contemporary Islamic feminists, believes that Islam, with the “polygamy” plan, has caused the inequality of the rights of men and women and therefore the injustice of women’s rights. By criticizing the position of women in Islam, she tries to show the rights of women over men as a valuable thing, considering the prevalence of monogamy in Western societies. In criticizing this opinion, it should be said that the prevalence of mistresses and the number of sexual mistresses in the West are seriously criticized. What is seen in these societies today is similar to polygamy in the era of ignorance, in which the Holy Quran was limited to four wives, and in the next step, its permissibility is limited to the lack of fear of injustice. So, she not only did not degrade the status of women; rather, it brought her honor. Polygamy in Islam has had some effects: reduction of social anomalies, an increase of cohabitation and legitimate spouse and children, reduction of unaccompanied women and reduction of illegitimate relationships and mistresses are among its functions, which lead to the creation of a healthy society. Of course, if it causes the abuse and lust of men, this will cause the soul and dignity of women to be trampled. Examining Badran’s point of view and criticizing it by relying on the functions of polygamy in Islam explains the importance of this issue, and this also mentions the innovative aspect of the issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Margot Badran
  • Women’s rights
  • Islamic Feminism
  • Functions of Polygamy
  • Leiden Encyclopedia of Quran
  1. قرآن کریم، ترجمه مکارم شیرازی، ناصر، دارالقرآن الکریم، قم: چاپ دوم، 1373 ش.
  2. اردبیلی، احمد­بن­محمد، زبدة البیان فی احکام القرآن، تحقیق: محمدباقر بهبودی، المکتبة الجعفریه، تهران: بی­تا.
  3. باجوری، جمال محمد فقی رسول، المرأة فی الفکر الاسلامی: الامانـه العامـه للثقافـه
    الشباب، جامعه الموصل، موصل: 1986 م.
  4. پارسا، فروغ، نویسندگان برجسته دیدگاه «زن‌گرایانه اسلامی»، معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد، 1395 ش.
  5. حرعاملی، محمدبن­حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل المسائل الشریعه، مؤسسه آل البیت (علیهم السلام)، قم: 1409 ق.
  6. حسن‌نیا، علی؛ آزادبختی، زینب؛ بستاکچی، افشان، «تحلیل انتقادی نظریه فمینیسم قرآنی مارگوت بدران در دائرة المعارف قرآن»، سفینه، پاییز، سال شانزدهم، شماره 64، 1398 ش.
  7. ــــــ، موسوی‌مقدم، سیدمحمد؛ صیدی، محمود، «نقد نظریه الهیات فمینیستی در قرآن از دیدگاه قرآن و روایات»، فلسفه دین، دوره 16، شماره 4، زمستان 1398 ش.
  8. زمخشری، محمود، الکشاف عن الحقائق غوامض التنزیل، دارالکتاب العربی، بیروت: چاپ سوم، 1407 ق.
  9. صبوراردوبادی، احمد، قداست ذاتی در زن، انتشارات رسالت قلم، تهران: چاپ دوم، 1386 ش.
  10. صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه، مصحح جعفر هادی دجیلی، دارالاضواء، بیروت: 1420 ق.
  11. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جامعه مدرسین، قم، 1417.
  12. طوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن بن علی، التبیان فی تفسیر القرآن، کتب الاعلام الاسلامی، قم: 1409 ق.
  13. ــــــ، الخلاف، محقق علی خراسانی و دیگران، دفتر انتشارات اسلامی، قم: 1407 ق.
  14. عچرش، زینب، پایان‌نامه: «بررسی فقهی حقوقی تعدد زوجات»، استاد راهنما دکتر عبدالحسین رضایی‌راد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، 1389 ش.
  15. فضل‌الله، محمدحسین، زن از نگاهی دیگر، مترجم: مجید مرادی، ناشر شرکت چاپ و نشر بین الملل وابسته به انتشارات امیر کبیر، تهران: چاپ دوم، 1385 ش.
  16. قربانی‌زاده، یاسمین، «بررسی تطبیقی تعدد زوجات در حقوق اسلامی و حقوق رومی-ژرمنی و کامن لا با آثار میزان بر افزایش و کاهش فحشا»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر عباس، 1396 ش.
  17. قطب، سیدبن، فی ­ظلال­ القرآن، بیروت: دارالشروق، 1412 ق.
  18. کریمی، محمدصادق، «بررسی کیفری تعدد زوجات در اسلام»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه، مدرسه عالی فقه تخصصی، 1398 ش.
  19. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران: 1388 ش.
  20. گراگلیا، کارولین، فیمینیسم در آمریکا تا سال 2003، تلخیص معصومه محمدی، 1385 ش.
  21. لوبون، گوستا، تاریخ تمدن اسلام و غرب، ترجمه: هاشم حسینی، تهران: 1364 ش.
  22. محقق‌داماد، سیدمصطفی، حقوق خانواده، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران: چاپ سوم، 1384 ش.
  23. مردانی، خیرالله، حقوق زن، انتشارات آیین جعفری، تهران: 1358 ش.
  24. مصباح‌یزدی، محمدتقی، تهاجم فرهنگی، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمة الله علیه، قم: چاپ یازدهم، 1389 ش.
  25. مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات: صدرا، تهران: 1370 ش.
  26. مک‌اولیف، جین دامن، دایرة‌المعارف قرآن لیدن، (بدران، مقاله مدخل «فمینیسم و قرآن») ترجمه: حسین خندق‌آبادی، انتشارات حکمت، تهران: 1395 ش.
  27. منتسکیو، شارلدو، روح القوانین، ترجمه: علی‌اکبر مهتدی، انتشارات امیر کبیر، تهران: 1369 ش.
  28. مولر آکین، سوزان، زن از دیدگاه فلسفه سیاسی غرب، ترجمه ن. نوری‌زاده، تهران: 1386 ش.
  29. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، تحقیق و تعلیق: محمود القوچانی، داراحیاء التراث العربی، بیروت: بی‌تا.
  30. نوری‌همدانی، حسین، جایگاه بانوان در اسلام، انتشارات مهدی موعودf، قم: چاپ سوم، 1384 ش.
  31. وحدانی، هادی، «بررسی دیدگاه مستشرقان در مورد آیات تعدد زوجات»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی مشهد، 1395 ش.
  32. Badran,Morgot,Islamic Feminism:What`s In Name? Al Ahram Weekly online 569. January, in http://www.weekly. Ahram.org Webster, webester encyclopedic unabridged dictionary, 2002.
  33. Carl N. Degler,At Odds: Women and The Family in American from the Revolution to the Present, 1980.
  34. Danial Patrick Moynial, Family and Nation: the Godkin lectures, Harvard University (San Diego: Harcaurt Brace Jovanovich, 1986.
  35. Temple-Smith,Meredith & Susan Moore, & Doreen Rosenthal, "Sexuality in Adolescence: The Digital Generation", Taylor & Francis Group, ISBN(ebk): 978-1-315-84934-8, 2016.
  36. Trivedi, J. K & Himanshu Sareen, & Mohan Dhyani, "Psychological Aspects of Widowhood and Divorce", Mens Sana Monogr, Jan-Dec; 7(1), 2009.
دوره 17، شماره 32 - شماره پیاپی 32
دوفصلنامه علمی قرآن‌پژوهی خاورشناسان سال هفدهم، شماره 32، بهار و تابستان 1401ش
شهریور 1401
صفحه 229-254
  • تاریخ دریافت: 25 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 22 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 08 خرداد 1401