تبیین دیدگاه مستشرقان «درباره گسستگی آیات قرآن» و نقد آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد تمام و عضو هیئت علمی مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث، جامعة المصطفی ص العالمیة

چکیده

مسئله انسجام و وحدت موضوعی میان آیات هر سوره همواره از مهم‌ترین مسائل چالش‌برانگیز بوده و هست. مستشرقانی از قبیل گلدزیهر،‌ ریچارد بل و رژی بلاشر، بیش از دیگر خاورشناسان در این زمینه ابراز نظر کرده و شبهه اضطراب، بی‌ثباتی، ‌بی‌نظمی و ملال‌آور بودن آیات قرآن را مطرح کرده‌اند. در مقاله پیش‌رو، پس از تبیین مدعیات مستشرقان در مسئله یادشده، بر اساس معیارهای به‌هم‌پیوستگی آیات که در جای‌جای تفسیر ارزشمند المیزان، تعریف و ارائه شده‌اند با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی پاسخ شبهه مذکور داده شده است. مهمترین معیارهای انسجام آیات هر سوره از منظر علامه طباطبائی عبارتنداز: استفاده از سیاق آیات، اثبات حاکمیت هدفی یگانه در آیات هر سوره، وجود ترکیب و نوع جمله‌بندی‌ها؛ تلخیص مطالب در پایان فرازی از آیات، مقابله میان آغاز و پایان سوره و مناسبت میان صدر و ذیل آیه از طریق بیان یک سنت الهی. تجمیع ده شاخصه یا معیار به‌هم‌پیوستگی آیات،‌ بر اساس نظرات علامه طباطباییe در تفسیر المیزان، جنبه بدیع و نوآوری مقاله حاضر قلمداد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Clarification of the Orientalists’Viewpoint “on the Discontinuity of the Verses of the Quran” and Its Criticism

نویسنده [English]

  • Muhammad Javad Eskandarloo
mj_eskandarlo@miu.ac.ir
چکیده [English]

he issue of coherence and thematic unity between the verses of each surah has always been one of the most important and challenging issues. Orientalists such as Goldziher, Richard Bell and Régis Blachère have expressed their opinions in this field more than other orientalists and have raised the suspicion of anxiety, instability, irregularity and boring verses of the Quran. In the following article, after explaining the claims of the Orientalists in the mentioned issue, based on the criteria of the connection of the verses which are defined and presented in the valuable commentary of al-Mizan, using the descriptive-analytical method, the answer to the said doubt has been given. The most important criteria for the coherence of the verses of each surah from the perspective of Allama Tabatabai are: using the context of the verses, proving the sovereignty of a single purpose in the verses of each surah, the existence of composition and type of sentences; Summarizing the contents at the end of a few verses, the confrontation between the beginning and the end of the surah and the relationship between the beginning and the end of the verse through the expression of a divine tradition. Based on the opinions of Allamah Tabatabai in Tafsir al-Mizan, the summation of ten indicators or criteria for the connection of verses is considered to be a novel and innovative aspect of this article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discontinuity of Verses
  • Coherence of Verses
  • Thematic Unity
  • Single Purpose and Intent of Surah
  • Interpretation of al-Mizan
  • Orientalists
  1. قرآن کریم، ترجمه: محمدعلی رضایی اصفهانی و جمعی از اساتید جامعة المصطفی، انتشارات المصطفی، قم: چاپ دوم، 1388.
  2. بل، ریچارد، درآمدی بر تاریخ قرآن، ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، مرکز ترجمه قرآن مجید به زبان‌های خارجی، قم: 1382.
  3. بلاشر، رژی، در آستانۀ قرآن، ترجمه: محمود رامیار، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران: 1365.
  4. خامه‌گر، محمد، «نقد و بررسی نظریه بسط متن در تحلیل انسجام متنی سوره‌های قرآن،» فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی، شماره 2، 1397.
  5. ــــــ، ساختار هندسی سوره‌های قرآن، موسسه انتشارات امیرکبیر: تهران: 1382.
  6. درّاز، محمد عبدالله، المدخل الی القرآن الکریم، دارالقلم، الکویت: 1957.
  7. زمانی، محمدحسن، مستشرقان و قرآن، بوستان کتاب، قم: 1385.
  8. سیوطی، جلال‌الدین، الاتقان فی علوم القرآن، امیرکبیر، تهران: 1421 ق.
  9. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، موسسة الاعلمی، بیروت: 1421.
  10. عبدالرئوف، حسین، «بسط متن و روش‌های ارائه مطلب در گفتمان قرآنی»، ترجمه: ابوالفضل حرّی، فصلنامه پژوهش‌های قرآنی، شماره 4، 1390.
  11. القطان، مناع، مباحث فی علوم القرآن، موسسة الرساله، بیروت: 1421 ق.
  12. گلتسیهر، ایکناس، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، ترجمه ناصر طباطبایی، انتشارات ققنوس، تهران: 1383.
  13. معرفت، محمدهادی، علوم قرآنی، موسسه التمهید، قم: 1378.
دوره 17، شماره 32 - شماره پیاپی 32
دوفصلنامه علمی قرآن‌پژوهی خاورشناسان سال هفدهم، شماره 32، بهار و تابستان 1401ش
شهریور 1401
صفحه 9-24
  • تاریخ دریافت: 26 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 01 خرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 07 خرداد 1401