نقد دیدگاه گلدزیهر جامعیت و جهانی بودن قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری مدرسی معارف اسلامی، گرایش قرآن و متون اسلامی، دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر، به بررسی و نقد آرای گلدزیهر، در مورد مسئله جامعیت و جهانی بودن قرآن کریم می­پردازد. گلدزیهر معتقد است: اندیشه گسترش اسلام بعد از بعثت به وجود آمد، همچنین دعوت پیامبرJ و دامنه تخاطب قرآن را منحصر به عربستان و محدود به قبائل عرب می­داند. ازنظر وی رسالت نبوی از ابتدا انگیزه جهانی‌شدن نداشته و ایده گسترش اسلام مربوط به تلاش مسلمانان آینده است. ازآنجاکه وی معتقد به نقش شخص پیامبرJ  در تألیف متن قرآن، نیز به تأثیرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه است، به جامعیت و جهانی بودن قرآن اشکال وارد می­کند. ازنظر وی مسلمانان به علت عدم‌جامعیت دستورات قرآن کریم و اسلام، مجبور شدند، به‌صورت خودجوش برخی از دستورات را تغییر، اصلاح یا ابداع نموده و در این قالب، فقه اسلامی تطور یافت. تأثیرپذیری وی از یهود و افکار تئودور نولدکه و نیز بی­توجهی به منابع شیعی از انتقادات وارده به روش کار اوست. بر اساس آیات قرآن کریم، روایات و شواهد تاریخی تناقض­های آرای گلدزیهر تبیین شده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critique of Goldziher's view of the comprehensiveness and being worldly of the Holy Quran

نویسنده [English]

  • Zahra Alimoradi
Ph.D. holder at University of Tehran, Qur'an and Islamic Teachings
چکیده [English]

The present study examines and criticizes Goldziher’s views on the issue of comprehensiveness and universality of the Holy Quran. He considers the idea of the spread of Islam after the revelation and invitation of the Prophet (P) to be limited to Saudi Arabia and the scope of reciting the Quran to the Arab tribes. According to Goldziher, the prophetic mission was not motivated by globalization from the beginning, and the idea of spreading Islam is related to the efforts of future Muslims. Since he believes in the role of the Prophet (P) in compiling the text of the Quran, and the influence of the Quran on the culture of the time, he criticizes the comprehensiveness and universality of the Quran. His influence on the Jewish presuppositions and thoughts of Theodore Noldeke, who also pays little attention to Shiite sources of criticism of his method of work. Based on the verses of the Holy Quran, narrations and historical evidence, the contradictions of Goldziher’s views have been explained. The research method is descriptive and analytical.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Goldziher
  • the Comprehensiveness of the Quran
  • the Immortality of the Quran
  • the Spread of Islam
  • Islamic Civilization
  1. ترجمه قرآن کریم، رضایی اصفهانی، محمدعلی و همکاران، موسسه تحقیقاتی فرهنگی دارالذکر، قم: 1383ش.
  2. ابن فارس، احمد بن زکریا، معجم مقاییس اللغه، بی­نا، قم: 1404ق.
  3. احمد ابن ابی یعقوب (ابن واضح)، تاریخ یعقوبی، ترجمه: محمدابراهیم آیتی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، بی­جا: چاپ دهم، 1387ش.
  4. آرمین، حمید، «آیا متن قرآن از ناحیه خداست؟»، مجله معارف، ش 70، 1388ش.
  5. ایازی، محمدعلی، «جامعیت دین»، مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی(ره) ‏‏«نقش زمان و مکان در اجتهاد»‏، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، بی­جا: 1374ش.
  6. ــــــ، «فقه پژوهى قرآنى»، درآمدى بر مبانى نظرى آیات الاحکام، دفتر تبلیغات اسلامى، قم: 1380ش.
  7. بدوی، عبدالرحمان، فرهنگ کامل خاورشناسان، ترجمه: شکرالله خاکرند، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم: 1375ش.
  8. پورطباطبایی، مجید، «قرآن‌پژوهی گلدزیهر»، قرآن‌پژوهی خاورشناسان (قرآن و مستشرقان)، ش 2، 1386ش.
  9. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر سوره انفال، پورتال بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی إسراء، جلسه 70، بی­تا.
  10. خسروپناه، عبدالحسین، «اسلام و مقتضیات زمان از دیدگاه شهید مطهری»، رواق اندیشه مهر، ش 34، 1383ش.
  11. رضایی اصفهانی، محمدعلی، منطق تفسیر قرآن (1) مبانی و قواعد تفسیر قرآن، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفیJ، قم: چاپ دوم، 1390ش.
  12. شاکر، محمدکاظم؛ شمخی، مینا، «الهی یا بشری بودن کتب مقدس در ادیان ابراهیمی»، پژوهش­نامه قرآن و حدیث، ش 4، 1387ش.
  13. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج‌البلاغه، ترجمه: محمد دشتی، انتشارات لاهیجی، قم: 1380ش.
  14. شفیعى، على، «پژوهشى پیرامون قلمرو انتظار از قرآن»، کتابخانه الکترونیکی تبیان، 1385ش.
  15. شوقی، ابوخلیل، اسلام در زندان اتهام، ترجمه: حسن اکبری مزرناک، انتشارات بعثت، بی­جا: بی­تا.
  16. شیبانی، محمد، «نقد و بررسی دیدگاه‌های مختلف در رابطه با وحیانی بودن الفاظ قرآن کریم»، پژوهشنامه کلام، ش 4، 1395ش.
  17. طباطبایى سید محمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم، قم: چاپ پنجم، 1417ق.
  18. گلدزیهر، ایگناس، العقیدة و الشریعة فی الاسلام (ترجمه عربی کتاب پژوهش­های اسلامی) مترجم: محمد یوسف موسى، بی­نا، بی­جا: بی­تا.
  19. مجلسى محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، انتشارات اسلامیه، تهران: بی­تا.
  20. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، انتشارات امیرکبیر، تهران: چاپ ششم، 1380ش.
  21. ــــــ، قرآن‌شناسی جلد دوم (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن)، تحقیق و نگارش: غلامعلی عزیزی‌کیا، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره): قم، 1392ش.
  22. معرفت، محمدهادى، «جامعیت قرآن کریم نسبت به علوم و معارف الهى و بشرى»، فصلنامه دارالعلم المفید، ش 6، سال دوم، 1375ش.
  23. ــــــ، علوم قرآن (خلاصه شش جلد کتاب «التمهید فی علوم القرآن» و «صیانه القرآن من التحریف»)، انتشارات ذوی القربی، قم: چاپ دهم، 1388ش.
  24. ــــــ، آموزش علوم قرآن (ترجمه التمهید فی علوم القرآن)، مترجم: ابومحمد وکیلی، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، قم: 1371ش.
  25. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیة، تهران: 1374ش.
  26. ــــــ، و جمعی از فضلا، برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم احمد علی بابایی، دارالکتب اسلامیه، تهران: 1386ش
دوره 16، شماره 30
سال شانزدهم، شماره 30،بهار و تابستان 1400 ش
شهریور 1400
صفحه 236-268
  • تاریخ دریافت: 23 دی 1399
  • تاریخ بازنگری: 28 فروردین 1400
  • تاریخ پذیرش: 28 فروردین 1400