ارزیابی آراء قرآنی برخی خاورشناسان معاصر

نوع مقاله : علمی ـ ترویجی

نویسنده

دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران، (Hrezaii@ut.ac.ir).

چکیده

چکیده
قرآن­پژوهان مسلمان، باید شناخت دقیقی از دیدگاه­های خاورشناسان درباره مطالعات قرآنی داشته باشند تا بتوانند این دیدگاه­ها را به بوته نقد گذارند. تحقق این امر، مستلزم آشنایی پژوهش­گران با مستشرقان قرآن­پژوه و آثار آنان است. مقاله حاضر، بعد از بیان مقدمه در ضرورت این شناخت و نیز معرفی برخی منابعی که به زندگی­نامه علمی و آثار آنان اشاره کرده­اند، به معرفی اجمالی شش خاورشناس قرآن­پژوه معاصر و آثار آنان درباره مطالعات قرآنی به ترتیب حروف الفبای فارسی می­پردازد. همچنین دیدگاه هریک از آن­ها درباره یکی از مباحث قرآنی بررسی شده است. در این مقاله، نام­های خاورشناسان قرآن­پژوه برجسته­ای چون: برینر، سلز و ونزبرو به چشم می­خورد. بررسی آثار مستشرقان درباره مطالعات قرآنی، نشان می­دهد که برخی از آنان یا اثری مستقل درباره قرآن­پژوهی به‌جای گذاشته­اند یا در کنار مباحث اسلام­شناسی، به بحث مطالعات قرآنی پرداخته­اند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Qur'anic opinions of some contemporary orientalists

نویسنده [English]

  • Hasan Rezaee Haftador
Associat professor of quran and hadith departmant of Farabi campus Tehran university: Hrezaii@ut.ac.ir.
چکیده [English]

Abstract
The Muslim Qur’ānic scholars should have a detailed understanding of the orientalists’ viewpoints toward the qur’ānic studies so that they can criticize those viewpoints. The fulfillment of this issue requires them to get familiar with the orientalist qur’ānic scholars and their works. After an introduction to the necessity of this understanding and the presentation of some resources on the scientific biography and bibliography of the orientalists, the study at hand briefly introduces six contemporary orientalist qur’ānic scholars and their works on the qur’ānic studies based on the Persian alphabet order. Moreover, the viewpoints of each of them toward the qur’ānic discussions have been examined. In this article, the names of outstanding orientalist qur’ānic scholars such as Brinner, Sells, and Wansbrough can be seen. The examination of the orientalists’ works on the qur’ānic discussions reveals that some of them have either written a separate work on the qur’ānic studies or have addressed the qur’ānic studies in line with their Islamic discussions.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Biography
  • Orientalists
  • Qur’ānic studies
  1. منابع

    1. ابن شهرآشوب مازندرانى، محمد بن علی، متشابه القرآن و مختلفه، انتشارات بیدار، بی‌جا: 1328 ش.
    2. ابن کثیر دمشقی، ابوالفداء حافظ، البدایة و النهایة، تحقیق: ابوالملحم و دیگران، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1408 ق.
    3. ابن منظور، محمد بن مکرم‏، لسان العرب‏، تحقیق: عبدالله علی الکبیر، محمد احمد حبیب‌الله و هاشم محمد الشاذلی، دارالمعارف، قاهره: بی­تا.
    4. اسکندرلو، محمدجواد، مستشرقان و تاریخ‌گذاری قرآن، پژوهش­های تفسیر و علوم قرآن، قم: 1385 ش.
    5. الهی، عباس، سازندگی، مهدی، «نقد مقاله ابراهیم (ع) نوشته فایرستون»، قرآن‌پژوهی خاورشناسان، سال پانزدهم، شماره ۲۸، بهار و تابستان 1399ش.
    6. بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم، باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،‌ تهران: 1380 ش
    7. بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، ‌درالاحیاء التراث العربی، بیروت: 1418 ق.
    8. حسینی طباطبائی، مصطفی، نقد آثار خاورشناسان، چاپخش، تهران: 1375 ش.
    9. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دارالعلم، بیروت: 1412 ق.

    10. رضایی هفتادر، حسن، سیفعلی زاهدی­فر و مرتضی ولی­زاده، «آسیب‌شناسی پژوهش شاک درباره حضرت موسی (ع)»، فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره 13، بهار 1392 ش، ص 109-124.

    11. رضایی هفتادر،‌ حسن، «بررسی آراء قرآن‌پژوهان غربی درباره تدوین قرآن»، قبسات،‌ پاییز 1389 ش، شماره 57،‌ ص 145-177.

    12. ‌ زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دارالکتاب العربی، بیروت: 1407 ق.

    13. سبحانی، جعفر، منشور جاوید، موسسه امام صادق (ع)، ‏قم: 1425 ق.

    14. سحاب، ابوالقاسم، فرهنگ خاورشناسان، شرح‌حال و خدمات دانشمندان ایران­شناس و مستشرق، نشر سحاب، تهران: 1356 ش.

    15. شوقی، ابوخلیل، اطلس القرآن، اماکن، اقوام، اعلام، دارالفکر، دمشق: 1423 ق.

    16. شینی میرزا، سهیلا، مستشرقان و حدیث، هستی­نما، تهران: 1385 ش.

    17. طباطبایى، سید محمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، چاپ پنجم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم، قم: 1417 ق.

    18. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات ناصرخسرو، تهران: 1372 ش.

    19. طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن‏، دارالمعرفه، بیروت: 1412 ق.

    20. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق: السید احمد الحسینی، انتشارات کتابفروشی مرتضوی، تهران: 1362 ش.

    21. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ‌دارالاحیاء التراث العربی، بیروت: بی­تا.

    22. عبدالباقی، محمد­فؤاد، معجم المفهرس لالفاظ القرآن، دارالمعرفه، بیروت: 1424 ق.

    23. عبداللهی خوروش، حسین، فرهنگ اسلام­شناسان خارجی، مؤسسه مطبوعاتی مطهر، تهران: 1344 ش.

    24. فخر رازى، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، داراحیاء التراث العربى، بیروت: 1420 ق.

    25. کتاب مقدس: عهد عتیق و عهد جدید، ترجمه: فاضل خان همدانی، انتشارات اساطیر، 1380 ش.

    26. کریمی­نیا، مرتضی، کتاب‌شناسی مطالعات قرآنی در زبان­های اروپایی، موسسه فرهنگی ترجمان وحی، قم: 1391 ش.

    27. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، دار احیاء التراث العربى، بیروت: 1403 ق.

    28. مشکین­نژاد، پرویز، فرهنگ خاورشناسان، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگی، تهران: 1376 ش.

    29. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، تهران: 1374 ش.

    30. نیک­بین­، نصرالله، فرهنگ جامع خاورشناسان مشهور و مسافران به مشرق زمین، آرون، تهران: 1380 ش.

    31. یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمدابراهیم آیتی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران: 1347 ش.

    32. Brinner, William M., «An Islamic decalogue», Studies in Islamic and Judaic traditions: papers presented at the Institute for Islamic-Judaic Studies, Center for Judaic Studies, University of Denver, edited by WM. Brinner & S.D. Ricks. Atlanta: Scholars Press, 1986, pp. 67-84.

    33. Brinner, William, «Noah», Encyclopaedia of the Qurān, Leiden: Brill, 2003

    34. Cron, Patricia, «Two legal Problem bearing on The early history of the Quran», Jerusalem Studies in Arabic and Islam, no. 18, 1994, pp. 1-37.

    1. 35.  Dreibholz, Ursula, Early Quran Fragments from the great mosque insana‘a, Sana‘a: 2003.

    36. Firestone, Reuven, «Abraham», Encyclopaedia of the Qurān, Leiden: Brill, 2001, vol. 1, pp. 5-11.

    37. Firestone, Reuven, «Abraham's association with the Meccan sanctuary and the pilgrimage in the pre-Islamic and early Islamic periods», Le Museon, no. 104, 1991, pp. 359-387.

    1. 38.  Firestone, Reuven, «Abraham's journey to Mecca in Islamic exegesis: a form-critical study of a tradition», Studia Islamica, no. 76, 1992, pp. 5-24.
    2. 39.  Firestone, Reuven, «Abraham’s son as the intended sacrifice», Jss, no. 89, 1989, pp. 95-131.

    40. Griffith, H. Sidney, «Christians and Christianity», Encyclopaedia of the Qurān, Leiden: Brill, 2001.

    41. Schick, Robert, «Archaeology and the Qurān», Encyclopaedia of the Qurān, Leiden: Brill, 2001.

    42. Schick, Robert, «Place of Abraham», Encyclopaedia of the Qurān, Leiden: Brill, 2004.

    43. Schock, Cornelia (2001), «Adam and Eve», Encyclopaedia of the Qurān, Leiden: Brill.

    1. 44.  Sells, Michael, «A literary approaches to the hymnic sūras of the Qur’ān: spirit, gender, and aural intertextuality», Literary structures of religious meaning in the Qur’ān, edited by Issa J. Boullata, Richmond: Curzon, 2000, pp. 3-25

    45. Sells, Michael, «Ascension», Encyclopaedia of the Qur'ān, edited by Jane Dammen McAuliffe, Leiden: Brill, 2001, vol. 1, pp. 176-181.

    1. 46.  Sells, Michael, «sūrat al-qadr», JAOS, no. 111, 1991, pp. 239-259.
    2. 47.  Sells, Michael, «Sūrat al-qāri‘ah», Arabica, no. 40, 1993, pp. 403-430.
    3. 48.  Wansbrough, John,«Arabic rhetoric and Qur'ānic exegesis», Bulletin of the School of Oriental and African Studies, no. 31, 1968, pp. 469-485.

    49. Wansbrough, John, Quranic Studies, Oxford: 1977.

    1. 50.  Whelan, Estelle, «Forgotten Witness: Evidence for Early condification of The Quran», Journal of The American Society, no. 118, 1998, pp. 1-14.
دوره 15، شماره 29
سال پانزدهم، شماره 29، پاییز و زمستان 1399ش
اسفند 1399
صفحه 293-318
  • تاریخ دریافت: 16 دی 1398
  • تاریخ بازنگری: 06 مهر 1399
  • تاریخ پذیرش: 13 آذر 1399