نقد نظریه خاورشناسان درباره‌ تأثیرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 * دانشیار جامعة المصطفی العالمیة و عضو هیئت علمی پاره وقت مرکز پژوهشی قرآن کریم المهدی

2 دانشگاه جامعة المصطفی

چکیده

یکی از مسائل نوپدید قرآن‌پژوهی در دو حوزه معرفتی جهان اسلام و جهان غرب، مسئله تأثیرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه است. در این میان مستشرقان پس از قبول خودآگاه یا ناخودآگاه پیش­فرض بشری بودن قرآن، به دنبال تبیینی بشری و طبیعی از این پدیده شگفت و یافتن مصادری دنیوی برای آن بوده­اند. این مسئله در قرن نوزدهم بیش‌تر موردتوجه اسلام­پژوهان غربی قرار گرفت. مقاله پیش‌رو به دنبال بررسی سیر تاریخی و تبیین نظریه تأثر قرآن از فرهنگ زمانه، با بهره جستن از روش توصیفی ـ تحلیلی، با رویکرد انتقادی همراه با گردآوری و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات سامان‌یافته و به مهم‌ترین موارد ادعایی این نظریه ازجمله:‌ مناسک حج، بوسیدن حجرالأسود و ... ‌داشته است. به نظر نگارنده موارد فوق‌الذکر با اندیشه‌ دینی اسلامی در تضاد است که هر یک از این موارد ادعایی با اشکالات جدی مواجه است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که محققان غربی و خاورشناسان با تمسک به این موارد و با توجه به مشابهت‌های موجود در قرآن و فرهنگ عصر جاهلیت،‌ فرضیه‌های موجود را درباره مصادر قرآن مطرح کرده‌اند که هیچ‌کدام موردقبول مسلمانان نیست.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critique of Orientalists' theory of the Qur’an’s impressionability from the culture of the time

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Iskandarloo 1
  • Bagher Riahi Mehr 2
1 Associate Professor of Al-Mustafa International University and part-time faculty member of Al-Mahdi Holy Quran Research Center mj_eskandarlo@miu.ac.ir
2 Jameah al-Mustafa Unversity
چکیده [English]

Abstract
One of the new issues of Qur’anic research in the two epistemological fields of the Islamic world and the Western world is the issue of the Qur'an’s impressionability from the culture of the time. In the meantime, Orientalists, after accepting consciously or unconsciously  the hypothesis of the Qur'an being human, have attempt to find a human and natural explanation of this strange phenomenon and finding worldly sources for it. This issue became more and more popular among Western Islamic researchers in the 19th century. The present article seeks to study the historical course and explain the theory of the Qur’an’s impressionability from the culture of the time, using a descriptive-analytical method, with a critical approach with the collection and analysis of organized information and the most important claims of this theory, including: Hajj Rituals, Kissing the Kaaba(Black Stone) and so on. in the author's opinion, the above-mentioned cases are in conflict with Islamic religious thought, and each of these alleged cases faces serious problems. The findings of this study show that Western scholars and orientalists, based on these similarities of the Qur'an with the culture of the pre-Islamic era, have made existing hypotheses about the sources of the Holy Qur'an that none of them are not accepted by Muslims.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Contemporary Orientalists
  • Orientalists' Doubts
  • Qur’an’s impressionability
  • Culture of the Time
  • Qur’anic Revelation
  • Historical Course of the Culture of the Time
  1. منابع

     

    1. قرآن کریم، ترجمه: رضایی اصفهانی، محمدعلی و همکاران، ‌موسسه تحقیقاتی فرهنگی دارالذکر، قم: 1383ش.
    2. آبرکرامبی، نیکولاس، هیل، استفن، ترنر، برایان، فرهنگ جامعه شناسی، مترجم: حسن پویان، چاپخش، تهران: چاپ دوم، 1370.
    3. آرکون، محمد و لویی گارده، اسلام، دیروز، فردا، ترجمه محمدعلی اخوان، نشر سمر، بی‌جا، 1370 ش.
    4. آرکون، محمد، الفکر الاسلامی، نقد و اجتهاد، دارالساقی، 1377 ش.
    5. ابن هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفة، بیروت: بی‌تا.
    6. ابوزید، نصر حامد، معنای متن: پژوهشی در علوم قرآن، ترجمه مرتضی کریمی‌نیا، انتشارات طرح نو، تهران: 1380 ش.
    7. ابوشهبه، محمد، المدخل لدراسة القرآن الکریم، داراللواء، ریاض: 1407ق.
    8. ایزوتسو، توشیهیکو، خدا و انسان در قرآن، ترجمه: احمد آرام، شرکت سهامی انتشار، تهران: ۱۳۹۵.
    9. ب‍ی‍رو، آل‍ن‌، ف‍ره‍ن‍گ‌ ع‍ل‍وم‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌ (ان‍گ‍ل‍ی‍س‍ی‌ - ف‍ران‍س‍ه‌ - ف‍ارس‍ی)، ت‍رج‍م‍ه‌: ب‍اق‍ر س‍اروخ‍ان‍ی، ک‍ی‍ه‍ان‌‏‫، ت‍ه‍ران‌: ۱۳۷۵.

    10. تبریزی، محمد حسین بن خلف، برهان قاطع، ترجمه: محمد معین، امیرکبیر، تهران: ۱۳۹۳.

    11. تهران: 1395 ش.

    12. جواد علی، المفصل فى تاریخ العرب قبل الإسلام، دارالساقی، بیروت: چاپ چهارم، 1422ق.

    13. حبیب‌اللهی، مهدی، طهماسبی بلداجی، اصغر، ارزیابی منابع مقاله «حجة الوداع» در دایرةالمعارف قرآن لایدن، قرآن‌پژوهی خاورشناسان، سال پانزدهم، شماره 28، بهار و تابستان 1398.

    14. حسن عباس، فضل، قضایا قرآنیة فی الموسوعة البریطانیة، دارالبشیر، عمان: 1408ق.

    15. حیدری، محمدصادق،‌ بررسی دیدگاه ویلیام سنت کلر تسدال در مورد مصادر قرآن،‌ دانشگاه مازندران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، 1396 ش.

    16. خرمشاهی، بهاءالدین، بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن کریم، بینات،  شماره 5، 1374:

    17. ــــــ، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، انتشارات دوستان، تهران: 1377 ش.

    18. خلجی، مهدی، آراء و اندیشه‌های دکتر محمد آرکون، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تهران: 1377 ش.

    19. دره حداد، یوسف، مدخل الی الحوار الاسلامی المسیحی، منشورات المکتبة البولسیة،

    20. دسوقی، محمد، الفکر الاستشراقی، تاریخچه و تقویمه، دار الوفاء منوره، ط 1، 1995 م.

    21. الدقیقی، رضامحمد، تاریخ القرآن للمستشرق الآلمانی تئودورنولدکه، ترجمه قراءة النقدیه، کلیة أصول الدین جامعة الازهر، مصر: 1997 م.

    22. دهخدا، علی‌اکبر، فرهنگ دهخدا، چاپخانه سازمان چاپ دانشگاه تهران، تهران: 1348 ش.

    23. دورانت، ویل، تاریخ تمدن، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران: چاپ دوم، 1378 ش.

    24. رضوان، عمر بن ابراهیم، آراء المستشرقین حول القرآن الکریم و تفسیره‏، دار الطیبه، الریاض‏: 1413 ق.

    25. ریچارد بل، بازنگری: مونتگمری وات، درآمدی بر تاریخ قرآن، ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، مرکز ترجمه قرآن مجید به زبان‌های خارجی، 1382 ش.

    26. زرگری نژاد، غلامحسین، تاریخ صدر اسلام، انتشارات سمت، تهران: چاپ نهم، 1392 ش.

    27. صادقی، تقی، رویکرد خاورشناسان به قرآن، انتشارات فرهنگ گستر، تهران: 1379 ش.

    28. صمیمی، مینو، محمد در اروپا، ترجمه عباس مهرپویا، انتشارات اطلاعات، تهران: 1382 ش.

    29. عبداللهی خوروش، حسین، فرهنگ اسلام‌شناسان خارجی، موسسه مطبوعاتی مهر، تهران: 1362ش.

    30. فرمانیان، مهدی، مونتگمری وات، کشیش پیامبر شناس، هفت آسمان، 32، زمستان 1385 ش.

    31. قضائی، محمدرضا، سعدی، احمد، «نقد دیدگاه گلدزیهر در مورد اقتباس آموزه‌های اسلام از یهود»، قرآن‌پژوهی خاورشناسان، دوره 14، شماره 26، بهار و تابستان 1398.

    32. گلدزیهر، ایگناس، مذاهب التفسیر الاسلامی، مکتبة الخانجی، مصر: 1374.

    33. مارتین، ریچارد سی، «پیشینه مطالعات اسلامی در غرب»، ترجمه: سید حسن اسلامی، دوماهنامه آیینه پژوهش، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، شماره 54، 1377 ش.

    34. مارکو شولر، پژوهش‌های قرآنی پس از دوره روشنگری در غرب، ترجمه: سید علی آقایی، هفت آسمان، ش 34، تابستان 1386.

    35. محسنی، منوچهر، مقدمات جامعه‌شناسی، نشر دوران، تهران: 1375.

    36. مصاحبه آلفرد هاکن برگر با کریستوف لوگزنبرگ. تاریخ بهره‌گیری 27/8/1388، سایت اینترنتی:

    37. معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، قم: 1378ش.

    38. ــــــ، نقد شبهات پیرامون قرآن کریم، ترجمه حسن حکیم‌باشی و دیگران، ذوی القربی، قم: 1388 ش.

    39. معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، امیر کبیر، تهران: ۱۳۸۸.

    40. موسوی مقدم، سید محمد، مدرسی مصلی، سید منصوره، «بررسی مقاله «نکاح و طلاق» از دایرةالمعارف قرآن لیدن»، قرآن‌پژوهی خاورشناسان، دوره 14، شماره 26، بهار و تابستان 1398.

    41. مونتگمری وات، ویلیام، برخورد آرای مسلمانان و مسیحیان، ترجمه محمد حسین آریا، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران: 1373ش.

    42. نویورت، آنگلیکا، «شکل و ساختار قرآن»، ترجمه: نصرت نیل‌ساز، آینه پژوهش، سال بیست و پنجم، شماره پنجم و ششم، (پیاپی 149 و 150)، آذر تا اسفند 1393 ش.

    43. A Word to the Wise:Being a defence of the "Sources of Islam".The christian Literature Society For India.London,Madras and Colombo 1912.

    44. Abraham. I. Katsh, Judaism in Islam, Biblical and Talmudic backgrounds of the Qur'an and its commentaries: SuraII and III, New York Univ Press, 1954

    45. Charle C. Torrey,The Jewish Foundation of Islam, New York; Jewish Institute of Reiogion Press, 1993D. Siderskey, Les origines des legendes musulmanes dans le Coran et dans les vies des prophete, Paris, 1933.

    46. Die biblischen Erzahlungen im Qoran, Stuttgart, 1931.

    47. Die Haggadischem Elements in Erzahl.Teil de Korans, Berlin, 1907.

    48. Die Syro-Aramäische Lesart des Koran: Ein Beitrag zur Entschlüsselung der Koransprache. Berlin: Verlag Hans Schiler.

    49. G. R. Hawting,"Review of Die Wiederentdeckung des Propheten Muhammad",Journal of Semitic Studies.Oxford Journals. 27, 1982Joseph Horovitz, "Jewishc proper Names and derivatives in the Koran", Hebrew College Annual, Vol. 11, Ohio, 1925.

    50. Guillaume,"Book Review", Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland, January 1935

    51. Judische Elemente in Koran, Berlin, 1878.

    52. Kritisch-exegetische Untersuchung des Qur'antextes. Erlangen, 1970.

    53. Mingana, "Syriac Influence on the Style of the Koran", in Ibn Warraq, (ed), What the Koran Really Says, Amherst: Prometheus Books 2002.

    54. Norman A. Stillman, "The story of Qain and Abel in the Qur,an and the muslim commentators", Journal of Studies, 197.

    55. R. Bell,"The origin of Islam in its Christian environment" The Gunning Lectures. Edinburgh University Press, 1925

    56. R. Dvorak, Ein Beitrag zur Frage uber die Fremdworter im Koran, Munchen, 1884.

    57. R. Dvorak.Uber die Fremdworter im Koran, Wien, 1885.

    58. Sprenger, Das Leben und die Lehre des Mohammed. Nach bisher größtenteils unbenutzten Quellen, Berlin, Reprint of the German edition, 1861.

    59. Sprenger,"Foreign words occurring in the Qoran", Journal of the Asiatic Societ

    60. The Qur'an in its historical context,USA: Routledge, 2008

    61. Tisdall, the Original Sources of the Quran, 1905

    62. Über den Ur-Qur'an. Ansätze zur Rekonstruktion vorislamischer christlicher Strophenlieder im Qur'an. Erlangen: Lüling, 1974.

    63. W. Rudolph. Die Abhangigkeit des Korans von Judentum und Christentum,Stuttgart, 1922

دوره 15، شماره 29
سال پانزدهم، شماره 29، پاییز و زمستان 1399ش
اسفند 1399
صفحه 65-92
  • تاریخ دریافت: 03 شهریور 1399
  • تاریخ بازنگری: 09 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 13 آذر 1399