تحلیل کاربست نقد فرمی در مورد قرآن با تأکید بر پژوهش‌های آنگلیکا نویورت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران ،ایران (نویسنده مسئول)

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مطالعات جهان،دانشگاه تهران،ایران

3 دانشجوی دکتری دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران ،ایران

10.22034/jqopv.2025.18301.1370

چکیده

نقد فرمی که پلی میان رویکرد تاریخی و رویکرد ادبی است، یکی از پرکاربردترین روش‌های فهم قرآن به ویژه در میان خاورشناسان محسوب می‌شود. در این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی و کتابخانه‌ای انجام شده، نگارندگان به دنبال درک این مسئله هستند که نقد فرمی برای تحلیل متن قرآن، چه مبانی و نتایجی دارد. آن‌ها ابتدا به بررسی مفهوم‌شناسی، هدف و مراحل این روش پرداخته و سپس در مرحله دوم، کاربست این روش در قرآن توسط آنگلیکا نویورت را تبیین می‌کنند. نویورت در نقد فرمی قرآن به «توجه به وجه شفاهی قرآن»، «جدا کردن واحد و تعیین گونه ادبی» و در نهایت «بازسازی شرایط تاریخی» پرداخته است. در مرحله «جدا کردن واحد و تعیین گونه ادبی»، مرزبندی واحدهای قرآنی از طریق «گونه‌شناسی آیات» و توجه به «تکرار آیات» انجام می‌شود. به اعتقاد او، آیات قرآنی به تک‌بخشی، چندبخشی و آیات با بند پایانی تقسیم می‌شوند و آیات تک‌بخشی شامل خوشه‌سوگندها و نیایش‌های توحیدی هستند. مرحله «بازسازی شرایط تاریخی» از نظر نویورت، در چهار بخش بازسازی شرایط تاریخی سوره‌های ابتدایی، میانی مکی، مکی متاخر و سوره‌های مدنی انجام می‌شود. کاربست نقد فرمی درباره قرآن می‌تواند مفید باشد، اما از نقدهای وارد بر این روش می‌توان به غفلت از پیچیدگی‌های ایدئولوژیک در زمینه تاریخی متن یا مفروضات مفسران، غفلت از ویژگی‌های واحدهای ادبی شفاهی طولانی و پیچیده، نداشتن اطلاعات کافی از زمینه اجتماعی متن و شکل‌گیری فرضیه‌های بدون دلیل، بی‌توجهی به تفسیرهای زندگینامه‌ای یا روانشناختی و غفلت از شکل نهایی متن و نقد بلاغی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Application of Form Criticism in Qur’anic Studies with Emphasis on the Research of Angelika Neuwirth

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Hajibabaeei 1
  • Ahmad Barkhordari 2
  • سیده سمانه میرمرادی 3
1 . Level Three, Department of Tafsir and Quranic Sciences, Fatimah al-Zahra Seminary, Isfahan, Iran, “Corresponding Author"
2 Assistant Professor, Institute for Research in Islamic Sciences and Culture, Research Center for Philosophy and Islamic Theology, Department of Ethics Philosophy, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Baqir al-Uloom University, Department of Foreign Languages and Intercultural Studies, Isfahan, Iran;
چکیده [English]

Form criticism, which bridges the gap between historical and literary approaches, is one of the most widely used methods for understanding the Qur’an, particularly among Orientalists. In this study, conducted using a descriptive-analytical and library-based method, the authors aim to understand the foundations and outcomes of applying form criticism to the analysis of the Qur’anic text. They first examine the conceptual framework, objectives, and stages of this method, and then, in the second stage, explore its application to the Qur’an by Angelika Neuwirth. In her form-critical analysis of the Qur’an, Neuwirth focuses on “attention to the oral aspect of the Qur’an,” “isolating units and determining literary genres,” and finally “reconstructing historical conditions.” In the stage of “isolating units and determining literary genres,” the demarcation of Qur’anic units is achieved through “typology of verses” and attention to “repetition of verses.” According to her, Qur’anic verses are divided into single-part, multi-part, and verses with concluding clauses, with single-part verses including oath clusters and monotheistic invocations. The stage of “reconstructing historical conditions,” in Neuwirth’s view, is carried out in four parts: reconstructing the historical conditions of the early Meccan, middle Meccan, late Meccan, and Medinan surahs. While the application of form criticism to the Qur’an can be beneficial, critiques of this method include its neglect of ideological complexities in the historical context of the text or the assumptions of interpreters, its oversight of the characteristics of long and complex oral literary units, insufficient information about the social context of the text and the formation of unfounded hypotheses, its disregard for biographical or psychological interpretations, and its neglect of the final form of the text and rhetorical criticism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Form Criticism
  • Structural Criticism
  • Qur’an
  • Angelika Neuwirth
  1. فهرست منابع

    1. قرآن کریم
    2. استوارت، دوین، دایرةالمعارف قرآن: مدخل «سجع» (مترجم: مهدی شاددل‌بصیر) تهران: موسسه انتشارات حکمت، ۱۳۹۹.
    3. اخوان‌مقدم، زهره، قطبی، زهرا، بررسی آراء مفسران فریقین در سبک بلاغیِ «مادراک...» و ارتباط آن با علم نبوی، مطالعات سبک‌شناختی قرآن کریم، 8 (2)، ص‌8-25 ، 1403.
    4. آرکون، محمد، دایرةالمعارف قرآن: مدخل «روش‌های انتقادی معاصر و قرآن» (مترجم: مهرداد عباسی) تهران: موسسه انتشارات حکمت، ۱۳۹۹.
    5. پاکتچی، احمد، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 15، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1398.
    6. توفیقی، فاطمه، روشهای مدرن تفسیر متون مقدس، تهران: نشر کرگدن، 1401.
    7. نویورت در تحلیل متن۶. راد، علی، موسوی مقدم، سید محمد، سرخیل، مریم، بررسی ادبی نویورت در تحلیل متن قرآن، پژوهش‌های اسلامی خاورشناسان، ص ۷-۳۷ ، ۱۴۰۰.
    8. راد، علی، موسوی مقدم، سید محمد، سرخیل، مریم، روش و الگوی نویورت در تبیین فرآیند ارتباطی قرآن، آموزه‌های قرآنی دوره 18، شماره 34، ص 169-196، 1400.
    9. ریپین، اندرو، دایرةالمعارف قرآن: مدخل «منابع و ابزارهای مطالعات قرآنی» (مترجم: عاطفه ذوالفقاری‌فر)، تهران: مؤسسه انتشارات حکمت، 1399.
    10. در قرآنی غرب ، قرآن‌پژ۹. زمانی، محمدشاه ایثار ، عوامل تحولات حسنها در مطالعات قرآنی غرب، قرآن پژوهی خاورشناسان، ش 27، ص 227-250، 1398.
    11. ژیلیو، کلود، دایرةالمعارف قرآن: مدخل «قصص قرآن» (مترجم: مهرداد عباسی)، تهران: انتشارات حکمت ، 1397.
    12. شولر، مارکو، دایرةالمعارف قرآن: مدخل «مطالعات آکادمیک قرآنی پس از دوره روشنگری» (مترجم: سید علی آقایی) تهران: موسسه انتشارات حکمت، 1399.
    13. عباسی، مهرداد، سلیمانی، فاطمه، روش‌شناسی پژوهش‌های قرآنی در دوره جدید، نشریه اطلاعات حکمت و معرفت، شماره 12، ص 46 تا 50، 1396.
    14. قاضی، وداد، و میر، مستنصر، دایرةالمعارف قرآن: مدخل «ادبیات و قرآن» (مترجم: نصرت نیلساز)، تهران: مؤسسه انتشارات حکمت، 1397.
    15. کریمی بنادکوکی، محمود، فاضلی، محمد تقی، تحلیل دیدگاه آنگلیکا نویورت در باب ساختار قرآن، قرآن پژوهی خاورشناسان، ش 32، ص 177-208، 1401.
    16. کولبی، فردریک، دایرةالمعارف قرآن: مدخل «صور خیال» (مترجم: اعظم پویا)، تهران: انتشارات حکمت ، 1397.
    17. گراهام، ویلیام، دایرةالمعارف قرآن: مدخل «متن مقدس و قرآن» (مترجم: مهرداد عباسی)، تهران: انتشارات حکمت ، 1399.
    18. معرفت، حوض، تحلیلی تاریخی از دوره های خاورشناسی با توجه به حوزه قرآن پژوهی، قرآن پژوهی خاورشناسان، ش 28، ص 29-46، 1399.
    19. نویورت، آنگلیکا، دایرةالمعارف قرآن: مدخل «آیه» (مترجم: جلیل پروین)، تهران: انتشارات حکمت ، 1397.
    20. نویورت، آنگلیکا، دایرةالمعارف قرآن: مدخل «بلاغت و قرآن» (مترجم: نیکتا عباس‌زاده)، تهران: موسسه انتشارات حکمت، 1397.
    21. نویورت، آنگلیکا، دایرةالمعارف قرآن: مدخل «سوره» (مترجم: نصرت نیلساز)، تهران: انتشارات حکمت ، 1399.
    22. نویورت، آنگلیکا، دایرةالمعارف قرآن: مدخل «شکل و ساختار قرآن» (مترجم: نصرت نیلساز)، تهران: موسسه انتشارات حکمت، 1399.
    23. نویورت، آنگلیکا، دو چهره از قرآن: قرآن و مصحف، (مترجم: مهدی عزنی آراسته)، مجله تفسیر اهل بیت، ش اول، ص 83-112، 1393.
    24. قرآن‌پدیا، https: //B2n.ir/x67358، 1403.