مروری بر مصحف مشهد رضوی و آراء قرآن‌پژوهان غربی درباره اصالت و اهمیت آن

نوع مقاله : مروری

نویسنده

. استادیار گروه قرآن و مستشرقان،مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث، جامعة المصطفی ص العالمیة، قم، ایران

10.22034/jqopv.2025.20102.1414

چکیده

نسخه‌هایی که از نیمۀ دوم قرن اول تا اوایل قرن دوم هجری تاریخ‌گذاری شده‌اند، شواهدی مستقیم از سنت‌های کتابت در جوامع نخستین مسلمانان به دست می‌دهند و اطلاعات موجود در منابع مکتوب که حدود دو قرن متأخر از این اسناد هستند را کامل‌تر و غنی‌تر می‌سازند. «مصحف مشهد رضوی» (Codex Mashhad)، یکی از مهم‌ترین اسناد مادی به‌جامانده از سدۀ نخست هجری است که کمک شایانی به بهبود شناخت ما از تحولات تاریخ متن قرآن کریم در صدر اسلام خواهد داشت. این اثر با خط حجازی کهن و ۲۵۲ برگ، کامل‌ترین مجموعه اوراق از یک قرآن کامل از سدۀ نخست هجری در سراسر جهان به شمار می‌آید که بیش از ۹۵٪ متن قرآن را در بر دارد. این مصحف متشکل از دو نسخۀ قرآنی به شماره‌های ۱۸ و ۴۱۱۶ است که در کتابخانۀ آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
پژوهش حاضر با روش گزارشی-مروری به «مصحف مشهد رضوی و آراء قرآن‌پژوهان غربی درباره اصالت و اهمیت آن» می‌پردازد. ویژگی‌های کلی متنی در مصحف مشهد رضوی، نشان از کتابت احتمالی متن آن در مدینه دارد. ویژگی‌های املایی و سالیابی نسخه بر اساس آزمایش‌های کربن ۱۴، نشان می‌دهد که این مصحف متعلق به نیمۀ دوم قرن اول هجری است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که قدمت بسیار خوب این نسخه و کامل بودن آن (۹۵٪) سبب شده است که بتوان آن را بهترین شاهد بر سست‌بنیانی دیدگاه تجدیدنظرطلبان مبنی بر پیدایش قرآن در اواخر سدۀ دوم و اوایل سدۀ سوم هجری دانست. افزون بر این، سایر ویژگی‌های منحصر به‌فرد این نسخه، نوعی از انتقال متن قرآن را که تاکنون فقط در فرضیه‌ها مطرح بود، عیناً آشکار کرده و زمینه‌ای جذاب برای مطالعات آینده درباره نسخه‌های کهن قرآن کریم برای پژوهشگران این حوزه فراهم کرده است. قرآن‌پژوهان بزرگی چون نیکلای سینای، فرانسوا دِروش، مایکل کوک، غانم قدوری الحمد، محسن گودرزی و الئونور سلار نیز اهمیت این مصحف و قدمت آن را مورد تأیید قرار داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A review of the Mashhad Razavi Quran and the opinions of Western Quran scholars about its authenticity and importance

نویسنده [English]

  • Bagher Riahi Mehr
Jameah al-Mustafa Unversity
چکیده [English]

The manuscripts, which date from the second half of the first century to the early second century AH, provide direct evidence of the traditions of writing in early Muslim societies and enrich the information available in written sources that are about two centuries later than these documents. The Mashhad Codex, or Codex Mashhad, is one of the most important surviving material documents from the first century AH, which will greatly contribute to improving our understanding of the historical developments of the Holy Quranic text in early Islam. This work, with its ancient Hijazi script and 252 leaves, is considered the most complete collection of leaves from a complete Quran from the first century AH in the world, containing more than 95% of the Quranic text. It consists of two Quranic manuscripts, numbered 18 and 4116, which are kept in the library of Astan Quds Razavi. The present study uses a report-review method to examine the “Mashhad Razavi Quran and the opinions of Western Quran scholars about its authenticity and importance.” The general textual features of the Mashhad Razavi Quran indicate that its text was probably written in Medina. The spelling features and dating of the manuscript based on carbon-14 tests indicate that this Quran belongs to the second half of the first century AH. The research findings show that: the very good antiquity of this manuscript and its completeness (95%) have made it possible to consider it the best evidence of the weak foundation of the

کلیدواژه‌ها [English]

  • Razavi Mushaf
  • Holy Quran
  • importance and value of Mushaf
  • Western Quran scholars
  • revisionists