تأثیرپذیری خاورشناسان از منابع اهل سنت (مطالعه موردی ورقه بن نوفل)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد، ایران، «نویسنده مسئول»

2 . دانش‌آموخته مقطع دکتری جامعه المصطفی العالمیه، نمایندگی مشهد، ایران

10.22034/jqopv.2025.15782.1325

چکیده

پژوهشگران در باره اغراض خاورشناسان از مطالعات اسلامی دارای دیدگاه‌های متفاوتی هستند. صرف نظر از درستی یا نادرستی این دیدگاهها، آنچه از این مطالعات به روشنی برمی‌آید، این است که خاورشناسان با استنادهای گسترده به منابع تفسیری، حدیثی و تاریخی اهل‌سنت، کوشیده‌اند پیش فرضها و ذهنیت‌های خود را در قالب پژوهش‌های بی‌طرفانه به مخاطبان ارائه دهند. این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای سامان یافته، استناد خاورشنان به منابع اهل‌سنت و سوء‌‌‌استفاده از این منابع را برای استوار کردن دیدگاههای خود با مطالعه موردی مقاله ورقه بن نوفل در دائره‌المعارف اسلام، مورد بررسی قرار داده‌است. یافته‌های این پژوهش نشان از آن دارد که خاورشناسان که گاه مطالب قطعی تاریخی را مورد نقد و تردید قرار می‌دهند، هر آنچه که در این منابع می‌تواند مستمسکی برای ادعاهای خودشان باشد را مسلم انگاشته و پیش فرض‌های خود را به آن مطالب مستند کرده‌اند. آنان با استناد به این داستان که در منابع تاریخی و حدیثی اهل سنت آمده، تلاش کرده‌اند ادعای خود در مورد غیر وحیانی بودن قرآن را اثبات نمایند در حالی که این داستان افزون بر ایراد سندی، از نظر محتوایی با قرآن، روایات، عقل و شواهد تاریخی قطعی ناسازگار است. بزرگ‌نمایی برخی از مطالب جزیی تاریخی و جازدن احتمالات به عنوان یافته‌های پژوهشی، جزو شیوه‌های رایج خاورشناسان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Influence of Orientalists on Sunni Sources: A Case Study of Waraqah bin Nawfal

نویسندگان [English]

  • Muhammad Ibrahim Roushanzamir 1
  • fariha mamoorzadeh 2
1 . Assistant Professors, Department of Quranic Studies and Hadith, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran, “Corresponding Author
2 . Graduate, Ph.D. Program in Al-Mustafa International University, Mashhad Branch, Iran;
چکیده [English]

Researchers hold differing views regarding the objectives of Orientalists in Islamic studies. Regardless of the validity of these views, what is evident from these studies is that Orientalists, through extensive reliance on Sunni exegetical, hadith, and historical sources, have sought to present their assumptions and preconceptions under the guise of impartial research. This study, organized using a descriptive-analytical method and relying on library resources, examines the Orientalists’ reliance on Sunni sources and their misuse of these sources to substantiate their views, with a case study of the entry on Waraqah bin Nawfal in the Encyclopaedia of Islam. The findings of this research reveal that Orientalists, who sometimes question definitive historical accounts, take for granted anything in these sources that can serve as evidence for their claims and anchor their assumptions to such material. By referencing this story, which appears in Sunni historical and hadith sources, they attempt to prove their claim about the non-revelatory nature of the Qur’an. However, this story, in addition to having issues in its chain of transmission, is incompatible with the Qur’an, authentic narrations, reason, and definitive historical evidence. Exaggerating certain minor historical details and presenting probabilities as research findings are among the common practices of Orientalists.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Orientalists
  • Waraqah bin Nawfal
  • Islamic Sources
  • Encyclopaedia of Islam
  1. صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ دوم، 1413ق.
  2. ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، ترجمه سید هاشم رسولی، تهران: انتشارات کتابچی، چاپ پنجم، 1375ش.
  3. ابن اثیر، عزالدین، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1415ق.
  4. اهلرت، دائره المعارف قرآن، ویراستار جین دامن مک اولیف، لایدن: بریل، 2001م.
  5. بخاری، محمد بن اسماعیل، الجامع الصحیح المسند من حدیث رسول الله صلی الله علیه و آله و سننه و ایامه، قاهره: المکتبه السلفیه، چاپ اول، 1400ق.
  6. بودلی، آرفنگ، الرسول حیاه محمد، ترجمه: عبد الحمید حوده السحار، مصر: دارالکتب العربیه، بی تا.
  7. دائره المعارف بریتانیکا، لندن: چاپ 15، 1768م.
  8. رابینسون، دائره المعارف اسلام، لایدن: بریل، 1986م.
  9. زهری، ابن سعد، الطبقات الکبیر، قاهره: المکتبه الخانجی، 1421.
  10. زیدان، جرجی، تاریخ التمدن الاسلامی، بیروت: دار مکتبه الحیاه، بی تا.
  11. سبحانی تبریزی، جعفر، فروغ ابدیت، قم: بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)، 1385.
  12. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الرسل و الملوک، لایدن: بریل، 1890م.
  13. طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، دارالثقافه، قم: چاپ اول، 1414ق.
  14. عاملی، جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم |، بیروت: دارالهادی، 1415ق.
  15. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم: دارالحدیث، چاپ اول، 1429ق.
  16. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالأنوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
  17. معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1412ق.
  18. شریف رضی، نهج البلاغه، تحقیق: صبحی صالح، قم: هجرت، 1414ق.
  19. نیشابوری، محمد بن مسلم، صحیح مسلم، تصحیح: محمد فواد عبدالباقی، بیروت: دارالحدیث، چاپ اول، 1412ق.
  20. زمانی، محمد حسن و اسماعیل‌اف، «هدف‌های مستشرقان در ترجمه قرآن»، دوفصلنامه علمی قرآن پژوهشی خاورشناسان، شماره 10، ص59-72، بهار و تابستان 1390ش.
  21. مأمورزاده، فریحه و روشن ضمیر، «بررسی مقاله بحیرا در دائره المعارف اسلام»، دوفصلنامه علمی قرآن پژوهشی خاورشناسان، شماره 25، ص 125-146، پاییز و زمستان 1390ش.
  22. حیدری، علیرضا، «نقد دیدگاه خاورشناسان در اقتباس قرآن»، دوفصلنامه علمی قرآن پژوهشی خاورشناسان، شماره 30، ص207-235، 1400ش.
  23. al-Azraki, Akhbar Makka, Madrid, 1979.
  24. al-Zurkani, Sharh ala al-mawahib al-laduniyya, Bulak, 1278.
  25. Bukhari, Muhammad Bin Ismail, Al-Jami Sahih Al-Musnad Men Hadith Rasulullah SAW and Sunnah and Ayamah (The Correct Collection of Traditions of the Prophet(s) his Method and his Time, Cairo, Al-Maktabeh Al-Salfiyyah, first edition, 1400 AH.
  26. Griffith, Sidney Harrison, The Gospel in Arabic. An inquiry into its appearance in the first Abbasid century, Germany, Oriens Christianus,1985.
  27. Ibn Sa'd, al-Tabakat al-kubra, ed. H. Sachau and others, Leiden 1905-40. al-Baladhurl, Ansab al-Ashraf, ed. M. Schlossinger and S. D. F. Goitein, Jerusalem,1936-38.
  28. Jane Dammen McAuliffe, Brill, Leiden Encycolopedia of Quran, 2001.
  29. J. Kister, Al-Tahannuth. An inquiry into the meaning of a term, London. BSOA,1968.
  30. Mamoorzadeh, “An Analysis of Bahira Article in the Encyclopedia of Islam”, The Quran from Orientalists’ point of view, No 6, p 125-146, 1397.
  31. Robinson، The Encyclopaedia of Islam, New edition, Prepared by a number of leading orientalists, Leiden, E.J.Brill, 1986.
  32. Rubin, Uri, Hanfiyya and Kaba: an inquiry into the Arabian Pre-Islamic background of din Ibrahim, Jerusalem Institute of Asian and African Studies , 1990.
  33. Sinai & Watt, The New Encyclopaedia Britannica, 15th edition, London, 1768.
  34. Watt, William Montgomery, Muhammad Prophet and Statesman, London, Oxford University press, 1961.